Specifieke methodologie voor de plaatsing van nieuwe ramen

Definieer de vereisten waaraan het project moet voldoen

Welke parameters beïnvloeden de keuze van het type binnenvloerbekleding?

De context van de uitvoering van de ramen

Bepaal de context van de uitvoering van de ramen om te verzekeren dat uw keuze aan de lokale verplichtingen beantwoordt:

Stedenbouwkundig reglement

Zie ‘Stedenbouwkundige verordening en andere

Context

• Verwachte akoestische prestatie, afhankelijk van de context waarin het gebouw zich bevindt
• Nabijheid van een plaats waar buitenschrijnwerk wordt vervaardigd/gefabriceerd, wat de materiaalkeuze kan beïnvloeden

Blootstelling van het schrijnwerk aan weersomstandigheden/belasting

• Schrijnwerk van aluminium (van de tweede smelting) is bijzonder goed geschikt voor gevallen waar het schrijnwerk mogelijk moet beantwoorden aan hoge weerstandvereisten (bv. dakzone/weinig toegankelijke zone/ligging in de stad/gevel die sterk blootgesteld is aan weersomstandigheden of vervuiling enz.).
• De houten ramen vereisen een behandeling of moeten van een minimale duurzaamheidsklasse zijn.
• In het geval van ramen van hout/aluminium beperkt de aluminium omkapseling de beschadiging, veroorzaakt aan het raam dat aan externe weersomstandigheden blootgesteld is.

Verwachte energieprestatie

Thermische transmissiecoëfficiënt van het schrijnwerk

De hoeveelheid warmte die verloren gaat door een venster wordt bepaald door de Uw-waarde van het raam, hoofdzakelijk gevormd door een geheel van beglazing (Ug) en profielen (Uf). Bij de keuze van een venster moet u dus rekening houden met deze waarden, opgelegd door de EPB-regelgeving van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. (Zie Ontwerp – EPB-regelgeving)

(Zie Transmissieverliezen beperken)

Hout en kunststoffen isoleren op zich beter dan aluminium, een materiaal met een heel hoge thermische geleidbaarheid.

• In het geval van de ramen van hout/aluminium, wordt het aluminium, dat op zich niet bijzonder isolerend is, gecombineerd met de thermische prestaties van het hout.
• Als materiaal isoleertaluminium slecht. Aluminium profielen, voorzien van een thermische onderbreking, kunnen echter Uw-waarden halen die heel dicht bij die van houten of kunststof ramen liggen.

Er moet verwezen worden naar de technische erkenning van de producten.

Luchtdichtheid van het schrijnwerk

Om het energieverbruik, de risico's op ongemak door tocht enz. te beperken, moeten de vensters water- en luchtdicht zijn. Zie Luchtdichtheid verbeteren

Niet alleen de luchtdichtheid in het raam, maar ook die tussen het raam en de dagopening, moet verzekerd zijn. (zie Uitvoering)

Akoestische prestatie

De vensters zijn het zwakke punt in de bescherming tegen geluidshinder. Het akoestisch comfort dat ze verzekeren, hangt grotendeels af van de beglazing en van de luchtdichtheid van de omtrek van het raam. Streef dus naar maximale dichtheid en homogeniteit om het risico op geluidslekkage te beperken (zie Dossier | Het akoestisch comfort van gebouwen verzekeren).

Ramen

Schrijnwerk met meerdere aanslagen en/of meerdere kamers

Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de voegen tussen kozijn en vleugel.

Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de verbinding tussen het raam en de dagopening.

Hout levert uitstekende akoestische prestaties.

Beglazing

Twee lagen glas van dezelfde dikte gaan meetrillen op dezelfde geluidstrillingsfrequentie. Het gebruik van dubbele beglazing, voorzien van glazen met een verschillende dikte, kan dit probleem verminderen.

Gebruik een akoestische dubbele beglazing (met twee glazen met een verschillende dikte) wanneer de oppervlakte meer bedraagt dan 60% van de totale oppervlakte van de deur of het venster.

De akoestische prestaties van akoestisch verbeterd, gelaagd glas zijn veel beter, maar worden tenietgedaan als het glas gebarsten is of als er tussenruimtes bestaan.

Raadpleeg ook het Dossier | Het akoestisch comfort van gebouwen verzekeren.

Vereiste regelmaat en soort onderhoud

Hou bij de keuze van het buitenschrijnwerk rekening met het vereiste onderhoud. Het type, de frequentie en de kost van het onderhoud variëren immers, al naargelang het gekozen materiaal.

Hout

De frequentie van het onderhoud hangt af van het type product. Om te beantwoorden aan de nodige weerstandsvereisten voor buitenschrijnwerk dat aan de weersomstandigheden wordt blootgesteld, is in het geval van houten ramen hout met een natuurlijke duurzaamheidsklasse I of II vereist. Niet alle inheemse houtsoorten beantwoorden aan dit criterium.

Voor de duurzaamheidsklassen van hout, zie de voorziening ‘Houten raam'.

Er vallen verschillende mogelijkheden te overwegen:

• Met een oleothermische behandeling (plantaardige oliebaden) kunt u inheemse houtsoorten (beuk, douglas, spar, lork,...) opwaarderen door hen hardheid, dimensionale stabiliteit en weerstand tegen de biologische oorzaken van de beschadiging te bieden. Deze techniek biedt u de mogelijkheid ramen te gebruiken die geen onderhoud vereisen.
• Als er toch een afwerking voorzien moet worden om het hout te beschermen, gebruik dan lazuurbeitsen of dispersieverven met natuurlijke harsen en zonder solventen. Deze lazuurbeitsen zijn milieuvriendelijker, maar vereisen een regelmatiger onderhoud.
• Let op een juiste toepassing van het hout (richting, omgeving, ventilatie, goede afvoer van afvloeiend water, capillaire opstijging,…)
• Hout wordt vaak behandeld om het bestand te maken tegen schimmel en insecten. Meestal bestaat deze behandeling uit een impregnatie met giftige stoffen. Vroeg of laat zullen deze stoffen in chemisch afval veranderen, zonder nog te denken aan de eventuele schadelijke invloeden op de gezondheid. Als u kiest voor hout dat een behandeling vereist, dan dient deze te gebeuren met producten die niet schadelijk zijn voor het milieu en de gezondheid.

Hout/aluminium

In het geval van ramen van hout/aluminium beschermt een aluminium omkapseling het hout tegen de buitenomgeving (waardoor onderhoud minder frequent nodig is), terwijl u een raam met een betere milieubalans kunt gebruiken (douglas, lork, eik,…).

Aluminium en pvc

Ramen van aluminium en van pvc vereisen geen bijzonder onderhoud.

De kosten

Kost van de basisinvestering

De kost van de uitvoering van een bepaalde oplossing speelt een rol bij de materiaalkeuze. Deze varieert afhankelijk van de afmetingen van de vensters, de profielen, de beglazing enz.

Alle projecten vertonen specifieke eigenschappen die de kost van de ingreep kunnen wijzigen (geografische plaats, toegankelijkheid, oppervlakte van de ingreep,…). Het is dus belangrijk voor elke uitvoering te verwijzen naar een fabrikant, verdeler of installateur.

• Zie ‘Uitvoering – specifieke aspecten per voorziening'
• Zie ‘Aandachtspunten bij een duurzame keuze – Economische aspecten'

Onderhoudskosten

• Zie Aandachtspunten bij een duurzame keuze - Technische aspecten.
• Zie Voorzieningen

Kies voor het raam een materiaal met een lage milieu-impact

Basisprincipes

• Ga de samenstelling van het buitenschrijnwerk na en geef de voorkeur aan het gebruik van recycleerbare materialen. Om de milieu-impact van buitenschrijnwerk te beoordelen, moet u rekening houden met alle componenten, niet alleen met het hoofdmateriaal.
  • Om de recyclage van het schrijnwerk gemakkelijker te maken, moet u composietmaterialen vermijden.
  • Geef de voorkeur aan buitenschrijnwerk dat uit hernieuwbare of gereclyceerde grondstoffen bestaat.
  • Vermijd in elk geval buitenschrijnwerk waarvan de grondstoffen een bron van uitstoot van schadelijke stoffen of deeltjes kunnen zijn.
• Let op de geografische oorsprong van de grondstof: komt deze uit de streek, uit België, uit Europa of uit de rest van de wereld?
  • Beperk de energiekosten voor het vervoer van de materialen.
• Controleer of het materiaal beantwoordt aan de toepasselijke normen (PEFC/FSC /…)
  • Ga na welke de voorzorgen zijn i.v.m. de ontginning of winning van de grondstoffen: veiligheid van de werknemers, sociale context?
• Houd bij de materiaalkeuze rekening met de herstellingsmogelijkheden.

Zie ook Dossier | De levenscyclus van materialen: analyse, informatiebronnen en keuzehulpmiddelen.

Milieuwaarde van houten ramen

Hout is een natuurlijke hernieuwbare grondstof, afkomstig uit de bosbouw. Het gebruik van Europees hout geniet de voorkeur boven tropisch hout. In beide gevallen moet een FSC- en/of PEFC-label (voor Europees hout) worden geëist.

Het gebruik van hout overeenkomstig de milieucriteria moet beantwoorden aan drie voorwaarden, met name betreffende de herkomst, de behandeling en de aanwezigheid van een label.

• Het hout moet van inheemse afkomst of van een geografisch dichtbij gelegen plaats zijn: Belgisch hout of hout uit de Europese Unie.
• Het hout mag geen behandeling vereisen met producten die schadelijk zijn voor het milieu of de gezondheid (kies voldoende resistent hout of geef de voorkeur aan behandelingen met autoclaaf, door platoniseren of met boorzout), die geen zware frequente behandeling vereisen en niet geschilderd zijn of geschilderd met een verf die niet schadelijk is voor het milieu en de gezondheid. Hiertoe gebruikt u bij voorkeur hout van de duurzaamheidsklasse I of II (of eventueel III) (zie Voorziening ‘Houten raam').
• Geef de voorkeur aan inheems hout met het label van de FSC (Forest Stewardship Council) of de PEFC (Pan European Forest Certification), die een garantie van duurzaam bosbeheer bieden (zie Label).

Zie Voorzieningen – Houten raam

Milieuwaarde van ramen van hout-aluminium

In vergelijking met een metalen raam helpt een houten/aluminium raam dankzij de isolerende eigenschappen van het hout te besparen op brandstofgebruik.

Door een aluminium omkapseling aan te brengen, wordt het houten raam beschermd en is er geen nood aan edele houtsoorten.

Milieuwaarde van de ramen in aluminium

Aluminium wordt gemaakt van niet-hernieuwbare grondstoffen, die echter in voldoende hoeveelheden aanwezig zijn (bauxiet, steenkool, aardgas en aardolie). De fabricage vereist een grote hoeveelheid energie. De meeste aluminium ramen worden gedeeltelijk op basis van gerecycleerde grondstoffen vervaardigd. 92 à 98% van de gebruikte profielen wordt ingezameld. Zo kan een niet te verwaarlozen hoeveelheid van deze grondstoffen worden uitgespaard.

Tijdens de fabricage en in mindere mate ook tijdens de recyclage van aluminium buitenschrijnwerk komen diverse, vervuilende stoffen vrij: stof, microdeeltjes, HCl (zoutzuur, schadelijk voor de ozonlaag), SO2, COV, dioxines en furaan.

Er bestaan ramen van aluminium van de tweede smelting. Hun milieu-impact is kleiner dan die van ramen van de eerste smelting, want ze worden gemaakt op basis van fabricageafval en van aluminiumproducten op het einde van de levenscyclus.

Milieuwaarde van pvc ramen

Pvc wordt gemaakt van niet-hernieuwbare grondstoffen, afkomstig van de chloorchemie. De fabricage van pvc vergt een hoog energieverbruik. Er worden inspanningen geleverd om de producten, gebruikt tijdens de productie (additieven, weekmakers...), te beperken.

Bij de processen voor de fabricage en eliminering van pvc ramen komen veel vervuilende stoffen vrij (dioxines, zoutzuur dat de ozonlaag aantast, ftalaten, pcb's...), die giftig zijn voor de mens (bioaccumulatie: kankerverwekkend, invloed op de voortplanting) en het milieu (niet afbreekbaar, aanwezig in sedimenten en slib van zuiveringsinstallaties).

• De industriëlen van deze sector doen echter inspanningen om de impact van hun producten te verminderen, met name rond het label 'Greenline' dat strenge eisen stelt inzake de beperking van vervuilende producten die tijdens de productie van pvc ramen worden gebruikt.
• Pvc ramen zijn opgenomen in de recyclagekanalen. De milieu-impact van de pvc ramen uit de recyclagekanalen is veel gunstiger.

Overzicht van de milieuprestaties

*Hypotheses, opgegeven in de Gids voor duurzame bouw en renovatie, CRTE. De levensduur van schrijnwerk valt moeilijk in te schatten door een gebrek aan objectiviteit en aan statistische studies gerelateerd aan de transformatie tot afval.

Beperk de uitstoot van vervuilende stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid

Milieucriteria i.v.m. de behandeling van houten ramen

Het kan nodig zijn houten ramen te behandelen met insecten- en schimmeldodende producten, die schadelijk zijn voor de gezondheid. De impact op de gezondheid en het milieu van deze producten moet zoveel mogelijk worden beperkt. De materiaalkeuze zal in die zin moeten gebeuren.

U kunt de impact van de behandelingsproducten op de gezondheid en het milieu beperken door te kiezen voor een aangepaste houtsoort en duurzaamheidsklasse, zodat van een bijkomende behandeling afgezien kan worden en de frequentie van het onderhoud beperkt kan worden.

• De houtsoort en de risicoklasse zullen immers bepalen of er een preventieve behandeling van het hout nodig is. De behandeling van het hout kan vaak worden vermeden door voor een resistentere houtsoort en dus een hogere natuurlijke duurzaamheidsklasse te kiezen. Toch kunt u in sommige gevallen minder duurzaam hout gebruiken, dat behandeld is met een procedé zonder impact op de gezondheid en op de toekomstige recyclage van het hout, bijvoorbeeld door thermische wijziging. Met dit procedé, waarbij het hout tot 200°C wordt verwarmd, is het mogelijk de weerstand van tal van lokaal beschikbare houtsoorten te verhogen. Als een behandeling toch nodig is, zal de voorkeur moeten uitgaan naar de minst schadelijke producten, bijvoorbeeld boorzout (alleen voor binnengebruik).
• Als het raam in de fabriek werd behandeld voor het werd ineengezet, zal het minder onderhoud vereisen

(zie Voorziening houten raam)

Een goede keuze van de bescherming en de afwerking, evenals regelmatig en juist onderhoud van de afwerking zullen het behoud van het buitenschrijnwerk verzekeren.