Beschikbare ruimte
- Volstaat de beschikbare ruimte in het gebouw of op het te bebouwen perceel voor een dimensionering op maat van de verplaatsingen van PBM's?
- Laat de technische en architecturale context van een bestaand gebouw aanpassingen toe?
- Laat de conceptie van het project toe om de technische voorzieningen voor PBM's praktisch en esthetisch te integreren?
Het is niet altijd gemakkelijk om alle noodvoorzieningen te integreren bij renovatie van een bestaande gebouw: soms is het niet meer mogelijk een deuropening te verbreden voor vlotte doorgang van PBM's, om een wachtsluis te voorzien voor hun evacuatie, ..etc. Als de architectuur niet gemakkelijk, prijsgunstig en voldoende "redelijk" verbeterd kan worden om de evacuatie en de veiligheid van alle gebruikers mogelijk te maken, moet naar andere oplossingen uitgekeken worden, bijvoorbeeld met organisatorische maatregele (preventie, opleiding, sensibilisering van de gebruikers van het gebouw).
Bouwtechniek en flexibiliteit van de ruimtes
Een gebouw ontwerpen met het oog op aanpasbaarheid en mogelijke transformatie van de ruimte om beter te beantwoorden aan specifieke behoeften van een of meer handicaptypes, eist vooral aanpasbaarheid van de afmetingen van bepaalde kamers door verplaatsing of verwijdering van wanden, en versterking van andere voor de installatie van bepaalde voorzieningen enz. Bij nieuwbouw beïnvloedt de keuze van de bouwtechniek sterk de flexibiliteit van binnenaanpassingen:
- een bouwsysteem met specifieke dragende elementen (liggers/profielen bijvoorbeeld) met wanden die losstaan van de structuur, maakt een makkelijke flexibiliteit van de ruimte mogelijk. Omgekeerd mag je niet rekenen op verplaatsbare of wijzigbare wanden om technische installaties (elektriciteit, loodgieterij, verwarming) te dragen.
- een massieve en continue structuur brengt meer problemen mee wat flexibiliteit van de ruimte betreft, maar biedt voordelen op het vlak van akoestische isolatie (gunstig voor mensen met gehoorproblemen), schokbestendigheid, verankering van bepaalde installaties (voorbeeld: handgreep) enz. Zie dossier Duurzaam materiaalgebruik.
Algemene dimensioneringen
Om het gebouw toegankelijk, bezoekbaar, aanpasbaar en aangepast te maken, moet in de eerste plaats werk gemaakt worden van dimensionering:
- de circulatieruimtes, zowel rond als in het gebouw, in de toegankelijke zones, ongeacht de configuratie van het parcours;
- de breedte van de doorgangen en deuren;
- de ruimtes voor benadering en de gebruikszone voor uitrustingen en nuttig meubilair voor uitoefening van een activiteit.
Het comfort van de hellingen en trappen hangt af van hun schuinte of diepte/hoogte-verhouding van de trede.
Opmerkingen: alle afmetingen in dit punt werden overgenomen uit de GSV, titel IV en het bestek: ‘Un logement pour tous' (Waals ministerie van sociale actie, wonen en gezondheid).
Hulpmiddelen bij het stappen
De draaicirkel
Het zichtbereik
Opmerking : de zithoogte hangt af van het al dan niet gemotoriseerd zijn van de rolstoel
Bron : "Vademecum personen met beperkte mobiliteit in de openbare ruimte", Mobiel Brussel, mei 2008
Anticiperen op evoluties, voor een vlotte aanpasbaarheid
Vanaf het begin van de conceptie kunnen enkele sleutelprincipes in het project geïntegreerd worden om de transformatie mogelijk te maken van een "toegankelijk" gebouw naar een gebouw dat "aangepast" is aan nieuwe behoeften (zonder dat deze aanpassingen de andere gebruikers 'straffen'):
- De werken mogen idealiter niet raken aan de structuur, mantels of gemeenschappelijke netwerken van het gebouw. Ongeacht het constructiesysteem van het gebouw, is het nuttig te voorzien in structuuronafhankelijke wanden tussen de ruimtes die het meest in aanmerking komen voor wijziging. Dit resulteert in een vlottere aanpasbaarheid van de ruimtelijke configuratie: verwijdering van wanden, wijziging, ontdubbeling, ...
- Erover waken dat de technische installaties (elektriciteit, verwarming, loodgieterij) niet worden aangebracht in wanden die in aanmerking komen voor verplaatsing of verwijdering.
- Voorzien in uniforme en doorlopende vloerbedekking (tussen toilet en badkamer, tussen de diverse leef- en nachtruimtes, etc.) om verplaatsing of verwijdering van wanden mogelijk te maken zonder overgangen te moeten uitvoeren.
- Manoeuvreerzones voorzien, evenals toegankelijke circulatiezones: vrij van elk obstakel, voldoende breed, zonder trede of uitsteeksel, met voldoende brede deuren, etc.
- Voorzien in de verankering of afbraak van bepaalde elementen om een ongeschikte ruimte tot een aangepast lokaal te transformeren: voorzien in bevestigingspunten in de muur of vloer (bv. steungreep in de badkamer, etc.).
- Bedieningen positioneren (klinken, schakelaars, etc.) zodat ze gemakkelijk bereikbaar zijn voor de PBM's, spelen met contrasten in materialen, kleuren, etc.
- Denken aan de comfortinrichtingen (lage steunmuren, etc.)
Voorbeelden toegepast in woningen
Bij een nieuwe woning of een renovatie moeten volgende ruimtes toegankelijk, aanpasbaar of aangepast gemaakt worden:
Voorbeeld van een aanpasbare of aangepaste woning:
Voorbeeld van aanpassing van een kamer
Voor
Na
Voorbeeld van aanpassing van een badkamer
Voor
Na
Schema's uit "Un logement pour tous – Pour une Wallonie accessible", initiatief van de Waalse minister van sociale actie, wonen en gezondheid, Willy Taminiaux
