Elementen voor een duurzame keuze

Synthese van de elementen voor een duurzame keuze

Onderstaande tabel biedt een overzicht van de diverse argumenten voor een duurzame keuze met betrekking tot de voorzieningen. Voor elk ervan geeft een symbool aan in hoeverre de verschillende argumenten van toepassing zijn. De elementen voor een duurzame keuze beïnvloeden de reflectie over de duurzaamheid van het project. In dit verband is dit overzicht niet meer dan een indicatie, die in elke specifieke situatie anders moet worden geïnterpreteerd.

Milieuaspecten

Betere warmteregeling van het gebouw

Groene gevels dragen bij tot een betere thermische isolatie van de gebouwen tegen de oververhitting. Dankzij de planten beperkt men namelijk aanzienlijk:

• de directe impact van de zonnestralen op de gevelmaterialen
• de temperatuurverschillen op de wanden zelf (tot 50%)

Dankzij de schaduw die de plant genereerd verhoogt de bescherming van het gebouw tegen de zomerse hitte, wat de installatie- en energiekosten van airconditioningsystemen beperkt. Een vermindering van 5,50°C van de buitentemperatuur op het gebouw, draagt bij tot een vermindering van de energiefactuur tussen 50 en 70%.

Enerzijds laten bladverliezende planten toe zonnestralen op te vangen op de gevel tijdens de wintermaanden, anderzijds vormen bladhoudende planten een scherm tegen koude luchtstromen en wordt het warmteverlies beperkt. Er moet wel worden gelet op de ventilatie van de gevelmuur. De directe plaatsing van een verticale tuin op de gevel, kan negatieve gevolgen hebben voor de afvoer van waterdamp uit de muur.

Wel moet erop worden gewezen dat klimplanten geen vervanging kunnen vormen voor gevelisolatie. Ze vormen een aanvulling op de bestaande warmte-isolatie. Hoe beter de isolatie van de gevel, hoe beperkter de impact van de begroeiing op het thermisch comfort.

Verder heeft gevelbegroeiing ook een beperkende uitwerking op het warmte-eiland-effect.

Verbetering van de luchtkwaliteit

Gevelbegroeiing kan de hoeveelheid stof in de omgevingslucht doen afnemen: net als bomen zijn klimplanten en hangende planten grote stofvangers. Ook absorberen ze bepaalde verontreinigende stoffen (zware metalen zoals lood, cadmium...), die door de stofdeeltjes worden verwijderd. De hoeveelheid opgevangen stof is evenredig aan de oppervlakte van de bladmassa in verhouding tot de gevels.

Verrijking van de biodiversiteit

Groene gevels dragen bij tot de ontwikkeling van de biodiversiteit. Klimplanten herbergen namelijk een grote variëteit aan ongewervelde dieren, die een bron van voedsel zijn voor (onder meer) zomerse zangvogels en vleermuizen. Bepaalde planten zijn zelf een voedselbron voor insecten. Ze worden gewaardeerd voor hun bladeren door sommige larven, of voor hun nectar (klimop, een laatbloeier, wordt hiervoor bijzonder geapprecieerd), of nog voor hun fruit, dat in de smaak valt bij vogels en insecten (de wingerd bijvoorbeeld).

Bovendien bieden groene gevels een schuil-, pleister- en nestelplaats voor vogels (onder meer zangvogels zoals merels, mezen, mussen, winterkoninkjes enz.) en voor kleine insecteneters. Ook zijn ze een goede overwinteringsplaats voor insecten zoals gaasvliegen (Chrysopidae sp.), vlinders (de citroenvlinder, Gonopteryx rhamni, verbergt zich achter het klimopblad dat een gelijke vorm heeft) of spanrupsvlinders. Verder bieden groenblijvende planten een goede schuilplaats voor kleine vogels, die zeer gevoelig zijn voor de kou. Hoe dichter en warriger de begroeiing is, hoe beter de schuilmogelijkheden voor dieren.

Bij renovatie moet bijzondere aandacht worden besteed aan de diersoorten die reeds aanwezig zijn en die geen hoge gevelbegroeiing tolereren (gierzwaluw) of waarvoor begroeiing hinderlijk kan zijn (beperking van de toegang tot holten: vleermuizen, mussen, enz.)

Continuïteit van het groene netwerk

In de stad, waar op de grond weinig of geen plaats is voor groen, afhankelijk van de wijk of het perceel, zorgen groene gevels bijkomend voor de voortzetting en de onderlinge verbinding van groene zones, dreven enz. Deze groene gevels maken deel uit van het ecologische netwerk of het Brusselse groene netwerk en ondersteunen zo de ontwikkeling van flora en fauna in de stad.

Composteermogelijkheden

Als het gebouw een tuin heeft, kan het groenafval afkomstig van de groene gevel voor compost worden gebruikt. Daarmee kan de beplanting worden gevoed en beschermd.

Bescherming van de gevels

De planten op een groene gevel:

• beschermen de bekledingsmaterialen tegen de corrosieve werking van de luchtverontreinigende stoffen;
• beschermen de gevelbekleding tegen de zonnestralen (onder meer de ultraviolette stralen) en tegen hevige regen en hagel.

Voor oude gevels moeten wel voorzorgsmaatregelen worden getroffen, want bepaalde planten kunnen bijdragen tot hun beschadiging.

Verticale tuinen

Verticale tuinen vormen enkele positieve eigenschappen voor de omgeving (contact met de natuur, akoestische aspecten...), maar de duurzaamheid van deze voorziening dient te worden genuanceerd.

• Aangezien de vegetatie niet in de volle grond word geplant, moet een verticale tuin met een specifiek substraat,irrigatie- en voedingssysteem worden voorzien. Dit houdt in dat er heel wat materiaal moet voorzien worden voor het realiseren van deze verticale tuin;
• De nodige pomp is energie rovend;
• Binnenin het gebouw moet ruimte worden vrijgemaakt voor de pomp, de filters enz ;
• Dit systeem vereist regelmatig onderhoud. ;
• Deze oplossing is hierdoor relatief duur. Naast de realisatiekosten zijn er de energie- en de onderhoudskosten. ;
• Het belang naar biodiversiteit toe, is ter discussie vatbaar.

Om waterverspilling te voorkomen en te vermijden datwater met meststoffen en chemische elementen in de riool terechtkomt, is een irrigatiesysteem nodig dat in gesloten circuit werkt. Het regenwater wordt opgevangen. De spoorelementen en de voedingsstoffen voor de planten worden eraan toegevoegd. Na irrigatie wordt het gefilterde water herbruikt.

Waar mogelijk moet de voorkeur worden gegeven aan aanplant in de volle grond of, indien nodig, in op de grond geplaatste bakken, aangezien deze oplossingen minder middelen en energie vergen. Wanneer dit niet mogelijk is, kunnen verticale tuinen een interessante oplossing zijn.

Economische aspecten

Investeringskosten

Het budget van een groene gevel is van veel factoren afhankelijk (toegankelijkheid, oppervlakte, specifieke uitvoeringsvereisten, draagsystemen voor de planten, plantensoorten enz.).

De groei van een klimplant kan een lelijke muur verbergen. Het is dus een goedkope oplossing die weinig specifieke werkzaamheden aan de gevel vereist, vooral als de soort goed wordt gekozen al naargelang van de groei.

Een verticale tuin daarentegen is een zeer kostelijke oplossing. Naast de realisatiekosten zijn er de kosten voor het onderhoud van het systeem en het verbruik (water, plantenvoeding).

Onderhoudskosten

Voor systemen met een begroeide gevel of een gescheiden groeigordijn kan het snoeien van de klimplant in de meeste gevallen worden gedaan door de eigenaar, de huurder of de beheerder van het gebouw. Boven een bepaalde hoogte moet een gespecialiseerd bedrijf worden ingeschakeld, eventueel met een lift. Bij de keuze van de planten moet dus rekening worden gehouden met hun toekomstige ontwikkeling in relatie tot de beschikbare onderhoudscapaciteit.

Langs de andere kant impliceert de plaatsing van klimplanten op of voor een gevel dat men vooraf maatregelen neemt om de gevelbekleding te beschermen. Het is raadzaam een oude gevel eerst te reinigen en niet van een extra verf- of pleisterlaag te voorzien, aangezien die moeilijk te onderhouden is nadat de beplanting is aangebracht.

Het onderhoud van een verticale muur moet worden uitgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf, wat een belangrijke meerkost kan vormen

Premies en financiele hulp

Sommige gemeenten geven een premie voor de realisatie van groene gevels. Anderen moedigen het planten van klimplanten tegen de gevel aan door planten aan te bieden, en soms door ze zelf te planten. Voor meer informatie kan de opdrachtgever of de architect rechtstreeks contact opnemen met het betrokken gemeentebestuur.

De projectoproep ‘Vooruit met de wijk' biedt ook groepen burgers de mogelijkheid om een subsidie aan te vragen voor vergroeningsprojecten in hun wijk.

Socio-cultureel aspecten

Gezondheid en welzijn

Talrijke studies hebben het belang aangetoond van natuur in de stad, en met name van groene gevels, voor het welzijn van de bewoners. Door hun verticale oriëntatie en het frontale uitzicht op de natuur dat zij bieden, hebben groene gevels een nog positiever effect op de bewoners dan groene daken.

Verder, kan een groene gevel een oplossing bieden voor het bedekken van een voorgevel met weinig esthetische waarde. Als de gevel elementen van historische waarde bevat, moet men zich van deze oplossing ontzien.

Beheer

Het onderhoud van een groene gevel is een vorm van tuinieren zonder tuin. In een wooncomplex kan het onderhoud en het beheer van de groene gevel een gelegenheid bieden voor sociaal contact.