Elementen van de duurzame keuze

Synthese van de argumenten van de duurzame keuze

De onderstaande tabel geeft een samenvatting van de verschillende elementen voor een duurzame keuze van de voorzieningen. Voor elke voorziening geeft een symbool de relatieve relevantie van elk argument aan. Dit is slechts een indicatie, die men bovendien geval per geval moet interpreteren wanneer men de duurzaamheid van een project onderzoekt.

Milieuaspecten

Milieubalans van het hergebruik van hemelwater

Een systeem voor het hergebruik van hemelwater moet worden ontworpen in het kader van een globale ecologische benadering die verder gaat dan de waterproblematiek. De milieu-impact in termen van energie, CO2-uitstoot, vervuiling van de bodem, de lucht en het water, enz. van de productie en het transport van de componenten en van het gebruik kan groter zijn dan die van een bevoorrading met stadswater.

Het hergebruik van hemelwater is een ecologisch interessante oplossing, maar kan contraproductief zijn als men vooraf geen maatregelen neemt om bepaalde afwijkingen te voorkomen:

Om de milieubalans van het hergebruik van hemelwater te verbeteren :

• de waterbehoeften beperken, met name van de posten die met hemelwater worden gedekt;
• het elektriciteitsverbruik van de uitrustingen van de installatie voor het hergebruik van hemelwater beperken;
• het teveel aan water in de regenwatertank laten infiltreren (zie Beheer van het regenwater op het perceel );
• de materialen van de installatie voor het hergebruik van hemelwater zodanig kiezen dat de milieubalans verbetert: grijze energie van de tank, de toevoer- en distributieleidingen enz.
• de materialen die in contact komen met het afvloeiende water zodanig kiezen dat weinig verontreinigende stoffen aan het hemelwater worden afgestaan (zie Beheer van het regenwater op het perceel ).

Economische aspecten

Uit economisch oogpunt maakt het hergebruik van hemelwater een niet te verwaarlozen besparing op de drinkwaterfactuur mogelijk. Men moet deze vaststelling echter relativeren met de werkingskosten van de installatie (elektriciteitsverbruik van de pompen) en de kosten van het onderhoud dat onmisbaar is voor de duurzaamheid van de uitrustingen.

Prijs van het leidingwater en potentiële besparing

De prijs van het drinkwater die men gebruikt om de besparing te berekenen die het hergebruik van hemelwater oplevert, omvat de kosten van het drinkbaar maken, van de overbrenging vanaf de productieplaats (distributiekosten) maar ook van de verzameling van het afvalwater en van zijn zuivering voor het wordt geloosd (saneringskosten).

De onderstaande tabel geldt voor alle gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (prijzen ex. 6% btw) :

Waterprijs (sinds 1 januari 2014)

Bron : HYDROBRU

Terugverdientijd van de investering

Het hergebruik van hemelwater vereist meestal meerkosten voor de installatie, soms met een terugverdientijd die lang kan lijken.

Voor woningen ligt de enkelvoudige terugverdientijd (ETVT) van de investering meestal in de orde van 10 tot 25 jaar (afhankelijk van de bewoningsdichtheid: hoogte van de gebouwen in verhouding met dakoppervlakte).  Voor kantoorgebouwen en fabriekshallen (goede valorisatie van het opgevangen hemelwater) noteert men enkelvoudige terugverdientijden van 10 tot 20 jaar voor een totale investering van € 15.000 tot € 20.000. Gezien de geringe waterbehoeften in verhouding met de opvangoppervlakte van magazijnen, kan een gemeenschappelijke regenwatertank voor een magazijn en een kantoorgebouw of een fabriekshal het hergebruik van hemelwater van het geheel van de daken optimaal valoriseren, met een rendabele enkelvoudige terugverdientijd van 10 tot 15 jaar.

Premies

Er bestaan premies op het niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (voor de plaatsing en de reparatie van een regenwatertank) en op dat van bepaalde gemeenten. Het bedrag dat sommige gemeenten toekennen kan meestal tot € 500 gaan.

Voor meer details:

• Gewestelijke premies
• Gemeentelijke premies (kunt u rechtstreeks contact opnemen met uw gemeente ).

Socio-cultureel aspecten

Leidingwater en schaaleconomie

De waterprijs is momenteel gebaseerd op het verbruik van stadswater en de samenstelling van het gezin dat dit water verbruikt. De waterprijs perm³ bevat zowel de waterbevoorrading van de gezinnen, als de zuivering van afvalwater (bron Vivaqua ).

Het verbruik van regenwater leidt dus tot een vorm van onevenwicht aangezien het verbruik van stadwater vermindert terwijl de behoeften aan zuivering dezelfde blijven. Dit onevenwicht tussen verbruik en lozing vertaalt zich in een financieel onevenwicht: de vaste kosten van de zuivering worden niet meer gedekt door de inkomsten van de levering van drinkwater die dalen. Er is dus een compensatie nodig via een globale verhoging van de waterprijs om de vaste kosten van de zuivering te dekken.

Dit moet worden genuanceerd met het feit dat het hergebruik van hemelwater bij een unitair afvoersysteem de totale hoeveelheid water die naar de Brusselse waterzuiveringsstations gaat, verkleint, zodat men minder afvalwater moet behandelen. Het is dus belangrijk dat men niet alleen aandringt op het hergebruik van hemelwater maar ook op een globale studie van het beheer van hemelwater op het perceel, om de lozing van schoon "parasietwater" in het collectieve afvoernet drastisch te beperken of zelfs te elimineren (zie dossier | Beheer van het regenwater op het perceel ).

Gezondheid

Hemelwater kan besmet zijn met ziekteverwekkende bacteriën. Bij de keuze van de toepassingen van het hemelwater moet men gevaarlijke toepassingen vermijden (risico van contact met personen, risico van verneveling, risico van woekering van bacteriën enz.). De keuze van de waterbesparende voorzieningen moet niet alleen rekening houden met de eisen van het onderhoud, maar ook met de weerslag op de gezondheid van het creëren van zones waarin bacteriën zich gemakkelijk ontwikkelen. Het hergebruik van hemelwater mag niet ten koste gaan van de gezondheid van de bewoners . Men moet zich er systematisch van verzekeren dat het ontwerp van de installatie de waterkwaliteit niet in het gedrang brengt en/of dat de onderhoudsvoorschriften worden gerespecteerd.

Men moet de grootste aandacht besteden aan het hergebruik van hemelwater in gebouwen die kwetsbare personen ontvangen (ziekenhuizen, rusthuizen, crèche...).

Arbitrage

Groendaken en hergebruik van hemelwater

Kwalitatief aspect

Uit de tabel van de kwaliteit van het hemelwater in deel Ontwerp stappen > Het potentieel van het hergebruik van hemelwater evalueren blijkt dat een groendak een invloed heeft op de kwaliteit van het hergebruikte hemelwater. Men stelt vaak een toename van het aantal bacteriën vast. De concentratie van bacteriën is in hemelwater al hoger dan in leidingwater, zodat men de bacteriologische concentratie van het in de tank bewaarde water moet controleren en verlagen.

Groendaken verbeteren de kwaliteit van het opgevangen hemelwater niet in alle domeinen. Men moet het gebruik van hemelwater afkomstig van een groendak beperken tot toepassingen met het laagste risico van contact met personen of verneveling (spoeling van toiletten of urinoirs, besproeiing van de omgeving).

Anderzijds verbeteren groendaken een ander, in de stedelijke omgeving zeer belangrijk milieu-aspect: de biodiversiteit (zie Een groendak realiseren ). Ze vertragen bovendien de courante neerslag en verbeteren de watercyclus in de stad (zie Beheer van het regenwater op het perceel ).

De problematiek van de kwaliteit van het met een groendak opgevangen hemelwater kan gedeeltelijk worden opgelost dankzij een gepast ontwerp van de groendaken .

Kwantitatief aspect

Groendaken zullen de hoeveelheid opgevangen water verminderen. Men gaat ervan uit dat slechts 50 tot 70% van de ontvangen neerslag effectief in de tank kan worden gerecupereerd (extensieve groendaken, tot 10 cm substraat). Bij een intensief groendak kan men slechts 15 tot 50% opvangen.

De keuze van het daktype zal een grote invloed hebben op de keuze van de dimensie van de tank. Men moet een compromis vinden tussen de keuze van een (intensief of extensief) groendak, het potentieel van de dekking van de waterbehoeften met hemelwater, en de afmeting van de tank.

Te weinig hergebruikt hemelwater voor de behoeften

Hemelwater kan een groot gedeelte van de behoeften dekken: spoeling van de toiletten (wc's en urinoirs), onderhoud van de gebouwen , besproeiing van de omgeving , wasmachines , onderhoud van een wagenpark , enz.

Wanneer de in een installatie voor het hergebruik van water opgevangen volumes niet volstaan om de behoeften van alle gebruikers van het gebouw te dekken, moet men keuzes maken:

• Ofwel de keuze van de post of posten die door hemelwater worden gedekt aanpassen .

  Men kan de door hemelwater gedekte behoeften beperken door toepassingen te kiezen die minder water verbruiken . Men kan het hemelwater bijvoorbeeld gebruiken voor het onderhoud van de omgeving en het gebouw (kranen in de gemeenschappelijke delen, op elke verdieping voor de schoonmaak van de gemeenschappelijke delen, besproeiing van planten enz.), in plaats van voor de voeding van alle toiletten; Let op, deze oplossing lijkt op het eerste zicht eenvoudig, maar vereist evenveel uitrustingen en is niet altijd interessant uit het oogpunt van de financiële rentabiliteit. In een gezinswoning kan een tuinregenton (eenvoudig concept) in deze gevallen een interessante oplossing zijn. Zoals vaak moet elk geval apart worden behandeld;

• Ofwel het aantal aftappunten verminderen .

  Men kan de door hemelwater gedekte behoeften beperken door minder aftappunten te bedienen . Voor de spoeling van de toiletten van een reeks woningen kan men bijvoorbeeld slechts een of twee verdiepingen van het geheel of een gedeelte van het gebouw met hemelwater bedienen.

Meting en spreiding van het waterverbruik tussen verschillende gebruikers >< kostprijs van de installatie

In een installatie voor het hergebruik van hemelwater is het gebruik van leidingwater noodzakelijk om droge periodes te dekken (wanneer de tank leeg is en men water nodig heeft).

Ongeacht de omvang of de aanwending van het project, is het aanbevolen ten minste twee meters te installeren in de installatie voor het hergebruik van hemelwater:

• 1 meter voor de bijvulling met drinkwater uit het distributienet;
• 1 meter voor het niet-drinkbare water dat in het gebouw wordt gedistribueerd (vanaf de pomp).

Om nuttig te zijn, moeten deze meters ook regelmatig worden opgenomen: ofwel automatisch (informaticatool), ofwel manueel.

Als het hemelwater binnen eenzelfde gebouw verschillende toepassingen heeft, is het interessant om voor elk gebruikstype een meter te installeren, zodat men de prestaties van de installatie kan volgen.

Wanneer de installatie voor het hergebruik van hemelwater verscheidene gebruikers bedient (appartementsgebouwen, kantoorverdiepingen enz.), moet elke gebruiker een eigen meting van het verbruik van hemelwater krijgen, zodat men de exploitatiekosten eerlijk kan verdelen en het eigen waterverbruik kan volgen (verspilling vermijden, bijvoorbeeld door lekken op te sporen: zie Rationeel omgaan met water ).

De plaatsing van meters kan echter een belangrijke investering vereisen naargelang van de omvang van het geplande netwerk. Om de financiële rentabiliteit van de installatie voor het hergebruik van hemelwater te verbeteren, zou men kunnen overwegen het drinkwaterverbruik van bepaalde posten niet te meten, indien de verschillende gebruikers het gerecupereerde hemelwater op ongeveer dezelfde manier en in dezelfde volumes gebruiken. De spoeling van de toiletten met hemelwater vertegenwoordigt bijvoorbeeld een voldoende lineair en evenwichtig tussen de verschillende gebruikers verdeeld verbruik, zonder risico van buitensporig verbruik, om geen bijkomende meters te moeten plaatsen.