Het potentieel van het hergebruik van hemelwater evalueren

Het potentieel van het hergebruik van hemelwater kan worden geanalyseerd door de hoeveelheid en de kwaliteit van het water.

De kwaliteit van het regenwater hangt vooral af van de elementen van de installatie voor het hergebruik van regenwater, van het dak tot aan het aftappunt.

De hoeveelheid regenwater Q [l] wordt berekend met de volgende formule:

Q = P x S x T x R x O waarbij:

• P = de jaarlijkse neerslag [l/m²]. ;
• S = de opvangoppervlakte [m²] ;
• T = de bergingscoëfficiënt van de oppervlakte, bepaald door het type dakbedekking [%] ;
• R = rendement van de voorfilters [%] ;
• O = de hellings- en windrichtingscoëfficiënt van het opvangoppervlak.

Men kan een voordimensionering berekenen met de Hergebruikcalculator.

Geografische variaties

De variaties van de regenval kunnen ook verband houden met de lokalisatie van het project: men noteert binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest variaties van regenval van ongeveer 10%.

Men kan zich baseren op de (dagelijkse, maandelijkse of jaarlijkse) neerslaggegevens van het KMI voor Ukkel, gewogen met een factor die rekening houdt met de precieze lokalisatie van het project :

Regenval in het BHG

Kwaliteit van het hemelwater

De kwaliteit van het teruggewonnen water wordt beïnvloed door:

• Het type dakbedekking

• Groendaken

  • Neutraliserend effect op de zuurte van het hemelwater. Het effect is min of meer vergelijkbaar met dat van de bewaring in een betonnen tank;
  • Toename van de concentratie van de opgeloste organische stoffen en zwevende deeltjes;
  • Verkleuring (gele kleur);
  • Aanwezigheid van bepaalde oxideerbare chemische producten (meststoffen voor de voeding van de planten);
  • Beduidende aantasting van de bacteriologische kwaliteit. De bacteriële concentratie van het water in de tank moet worden gevolgd en indien nodig verlaagd (de bacteriologische kwaliteit van het water garanderen voor het wordt hergebruikt). Bij wijze van voorzorg beperkt men het gebruik tot toepassingen waarin het water niet met personen in contact komt en niet wordt verneveld.

    Zie ook dossier | Een groendak realiseren.

• Metalen daken of daken met een hoge proportie metalen elementen (koper, zink, tin of lood op grote oppervlakten > 500 m²) of op wegen met dicht verkeer of parkeerterreinen met een hoge rotatie. Deze oppervlakken kunnen ernstig vervuild zijn met koolwaterstoffen en zware metalen, zodat ze een gevaar kunnen inhouden voor het milieu (bij infiltratie) en voor de gezondheid (bij contact met de huid).
• Toegankelijke daken (terrassen, doorgangen enz.): gevaar op verontreiniging van het water door nalatigheid (gebruik van toxische onderhoudsproducten) of gewoon als gevolg van de activiteit die er plaatsvindt.
• De lokalisatie van een project zal eveneens een invloed hebben op de kwaliteit van het hergebruikte water ("vervuiling" door bladeren uit een nabijgelegen park, uitwerpselen van vogels enz., fijne deeltjes uit de rook van een fabriek of een verbrandingsoven, uitlaatgassen van een drukke weg, enz.).
• Ook de opslagvoorwaarden beïnvloeden de kwaliteit van het hemelwater. Een voorbeeld: een betonnen of gecementeerde tank neutraliseert de zuurte van regenwater. Om de kwaliteit van het opgeslagen en gedistribueerde water te vrijwaren, mag het niet te lang warmer zijn dan 25°C. Een tuinregenton staat bijvoorbeeld beter niet op een plaats waar ze blootgesteld is aan de zon.

Impact op de kwantiteit van het hemelwater

Neerslaggegevens

De gemiddelde maandelijkse en jaarlijkse neerslag bepaalt het maximaal beschikbare regenwatervolume.

Merk op dat de regenval in onze streken aan periodieke en geografische variaties onderhevig is.

Periodieke variaties 

De regenval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is onderhevig aan variaties van jaar tot jaar (van 1089 liter/m² in 2001 tot 671 in 2003!). De installatie voor het hergebruik van hemelwater moet bovendien rekening houden met periodes van droogte (hittegolf in de zomer).

Aan de hand van de lokale neerslaggegevens kan men de voor het project opgevangen hoeveelheden hemelwater schatten. Hoe nauwkeuriger de neerslaggegevens zijn (aan de site aangepaste dagelijkse of maandelijkse veeleer dan jaarlijkse gegevens), hoe meer men de dimensionering van de tank kan optimaliseren.

Het KMI noteert voor het Brussels Gewest de maandelijkse gemiddelde regenval :

Gemiddelde neerslag voor de periode 1981-2010

Bron: KMI

Studie KMI 2008, basis van de neerslaggegevens 1999-2006 © Leefmilieu Brussel

Invloed van de oriëntatie en de helling

Men past op de opvangoppervlakte een wegingsfactor toe om rekening te houden met de variaties van de regenval volgens de oriëntatie en de helling van het dak.

Coëfficiënt die het opgevangen volume hemelwater beïnvloedt

bron : VMM "Waterwegwijzer voor architecten"

Invloed van het type van de dakbedekking

Niet alle soorten dakbedekking maken de recuperatie van dezelfde hoeveelheid hemelwater mogelijk.

Afvloeiingscoëfficiënt volgens het daktype

Soorten bedekking van het opvangoppervlak	Bergingscoëfficiënt van het opvangoppervlak		Invloed op de kwaliteit
	*	**	***
Plat dak bedekt met grind	60%	60%	0
Plat dak bedekt met kunststof of bitumen	80%	70 tot 90%	0
Extensieve groendaken	50 tot 70%	/	+ / - (verkleuring)
Semi-intensieve groendaken	30 tot 40%	20%
Intensieve groendaken	10 tot 20%
Hellend dak bedekt met gelakte platen, dakpannen of leien	75 tot 95%	75 tot 95%	0
Hellend dak bedekt met metalen platen	75 tot 95%	75 tot 95%	-
Hellend dak bedekt met kunststof of bitumen	/	80 tot 95%	0
Schuin dak met gazon of andere planten	/	25%	+

* Bron A&C (Ademe en KUL) – ** Bron WWF/VIBE (WILO - Duitsland) - *** VIBE

Voor dichtbebouwde projecten zal men, binnen de beperkingen van de programmering, de voorkeur geven aan schuine daken en gladde materialen die zoveel mogelijk hemelwater opvangen.

Invloed van het type van de stroomopwaartse filter

Het filtertype heeft een invloed op de bergingscoëfficiënt voor hemelwater. Men past dus een filtercoëfficiënt toe die rekening houdt met het verlies als gevolg van de afvoer van water samen met de gefilterde voorwerpen en deeltjes.

Men houdt meestal rekening met een verlies van 5 tot 10% van het opgevangen volume water dat met de gefilterde deeltjes wordt afgevoerd.

Filtercoëfficiënt volgens het filtertype – bron: fabrikanten

Meer info Voorziening | Voorfiltre