Wat kan men voor het begin van de werken doen om de verkeershinder te beperken?
In de ontwerpfase identificeert men de geldende regelgeving, analyseert men de site en zijn omgeving en plant men vervolgens de bouwplaats. De milieucoördinator kan deze verschillende taken op zich nemen.
Geldende reglementering
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn de bepalingen met betrekking tot werken die rechtstreeks of onrechtstreeks van invloed zijn op het wegennet, opgenomen in:
- Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening;
- Ordonnantie van 3 juli 2008 betreffende de bouwplaatsen op de openbare weg en haar besluiten, aangevuld door de ordonnantie van 3 mei 2018;
- Besluit van 11 juli 2013 betreffende de uitvoering van bouwplaatsen op de openbare weg, aangevuld door het Besluit van 4 april 2019 ;
- Besluit van 30 januari 2014 betreffende de coördinatie van de bouwplaatsen op de openbare weg.
Bovendien kan de werfvergunning voorwaarden met betrekking tot het verkeer op de weg omvatten (wetgeving inzake de milieuvergunning) en/of kunnen de incidentiestudie of het effectenrapport van het project aanbevelingen geven.
Meer informatie over de wetgeving met betrekking tot bouwplaatsen op de openbare weg is te vinden op de website van Brussel Mobiliteit en in de brochure “Bouwplaatsen op de openbare weg in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: alles wat u moet weten ...".
Analyse van de site
Het projectteam maakt eerst een analyse van de site op en rond de bouwplaats om het volgende vast te stellen:
de verschillende gevoelige zones die moeten worden beschermd tegen het verkeer dat de bouwplaats veroorzaakt:
- menselijke omgeving: omwonenden, openbare plaatsen, scholen, winkels, op basis van het situatieplan van de omliggende straten;
- fauna en flora;
- eventuele naburige bouwplaatsen en de extra verkeershinder die ze veroorzaken.
Uit deze analyse van de site kan men afleiden hoe het voertuigverkeer van en naar de site kan worden geoptimaliseerd. Afhankelijk van de omvang van de site is deze optimalisering het resultaat van coördinatie met de lokale overheden om de impact op de openbare weg te beperken. De verantwoordelijke wegbeheerder/autoriteit bepaalt de voorwaarden waaraan een bouwplaats met een impact op de openbare weg moet voldoen. De gemeentelijke goedkeuring met betrekking tot de wetgeving inzake de milieuvergunningen kan eveneens voorwaarden opleggen waaraan moet worden voldaan.
Organisatie van het verkeer op de werf
De organisatie van het verkeer op de bouwplaats is gedeeltelijk afhankelijk van de voorwaarden van de milieuvergunning, van de effectenstudie en/of het effectenverslag en, als de bouwplaats een impact op de openbare weg heeft, de aanbevelingen van de wegbeheerder. Het project beoogt de hinder door het verkeer te beperken, met name door middel van de volgende voorzieningen:
- beperking van het verkeer van en naar de bouwplaats door het gebruik van alternatieve toegangsmiddelen tot de bouwplaats: carpooling, gezamenlijk vervoer voor de werknemers (minibus/bestelwagen), actieve mobiliteit (met de fiets, te voet);
- beheer van de frequentie van de afvoer van grond, leveringen van materialen en ophaling van afval;
- planning van de in- en uitgangen van de werf op plaatsen die weinig door buurtbewoners en voorbijgangers worden bezocht;
- lokalisatie van leveringspunten voor grote vrachtwagens dicht bij de bouwplaats en buiten de zones met veel verkeer, om verkeersopstoppingen in de buurt van de bouwplaats te vermijden. Als dit niet mogelijk is, moeten kleinere voertuigen worden gebruikt om het materiaal naar de locatie te brengen;
- maneuvers en U-bochten voor de bouwvoertuigen op de bouwplaats voorzien en niet in haar omgeving, zeker niet in een drukke straat;
- voorrang geven aan parkeren op het terrein in plaats van aan de rand van de werf (congestie, risico op ongevallen, plaatsgebrek voor omwonenden en winkels). Als dat niet mogelijk is, verdient het de voorkeur om het personeel van de bouwplaats in de omliggende straten te laten parkeren of om een parkeerplaats te organiseren in een minder gevoelige zone, met de mogelijkheid van een pendeldienst.
Daarnaast worden er maatregelen genomen om:
de impact van de werken op de biodiversiteit te beperken:
- de verkeerswegen op de bouwplaats, de zones voor maneuvers en de opslag van materialenbuiten het wortelstelsel van bomen/hagen aanleggen;
de visuele hinder te beperken:
- de verkeerswegen op de bouwplaats onderhouden: bestrating van alle rijstroken en herbestrating indien nodig, reiniging van de wielen van de vrachtwagens voor ze de bouwplaats verlaten, wekelijkse reiniging van de gehele bouwplaats enz.;
Organisatie van het verkeer op de weg
De organisatie van het verkeer op de openbare weg gebeurt volgens de voorwaarden van de milieuvergunning, de effectenstudie en/of het effectenverslag en de adviezen van:
- de Commissie voor de Coördinatie van de Bouwplaatsen van Brussel Mobiliteit voor de gewestelijke en gemeentelijke wegen;
- de gemeentelijke wegbeheerders voor andere wegen;
- de politiezones;
Er kan worden nagedacht over:
- vervoer over het water als alternatief voor vervoer over de weg: Brussel heeft een Kanaal en overslagplatformen. Meer informatie hierover is te vinden in het overeenkomstige gedeelte;
- laad- en lostijden: de piekuren vermijden als de laad- en losplaatsen een impact hebben op de openbare ruimte, met inachtneming van de in de GSV vastgestelde tijden;
- de verschillende verkeersroutes: transit, intra-stedelijk, lokaal, toegang tot winkels, rijstroken die niet toegankelijk zijn voor het verkeer, omleidingen, voorkeurstrajecten naargelang de grootte van de voertuigen (vrachtwagens en opleggers die toegang moeten krijgen tot de site),
Inrichtingsplan van de bouwplaats
De elementen die voortvloeien uit het voorafgaande onderzoek (regelgeving, analyse van de site en organisatie van het verkeer) worden opgenomen in het installatie-/verkeersplan van de bouwplaats:
- parkeerzones;
- opslagzones voor de materialen;
- hijstoestellen (kranen enz.);
- leveringszones;
- bouwketen;
- in- en uitgangen (arbeiders, materialen, bezoekers ...);
- verkeerswegen voor werfvoertuigen op en rond de bouwplaats;
- verkeerswegen voor voetgangers/ PBM op en rond de bouwplaats;
- bewegwijzering op en rond de bouwplaats (indien nodig in meerdere talen).
Bovendien moet, als een deel van de openbare weg wordt ingenomen, het inrichtings/verkeersplan worden aangevuld met een signalisatieplan dat aan de betrokken politiezone wordt voorgelegd.
Hoe kan de actieve mobiliteit op en rond de bouwplaats worden georganiseerd?
Voor bouwplaatsen die een deel van de openbare weg innemen, wordt de actieve mobiliteit op en rond de bouwplaats volledig geregeld door de regelgeving met betrekking tot de bouwplaatsen op de openbare weg.
Op de bouwplaats
De actieve mobiliteit van voetgangers, PBM en fietsers op de bouwplaats wordt vergemakkelijkt door de volgende elementen:
aangepaste paden en toegangen:
- kortste / meest directe toegang;
- vlakke, stabiele oppervlakken;
- antislipmaterialen;
- netheid en afwezigheid van obstakels;
- verlichting;
- leesbare en zichtbare bewegwijzering;
- voorzieningen voor PBM: breedte, helling en bewegwijzering;
voorziene faciliteiten:
- fietsdragers;
- gesloten fietslokalen en overkappingen;
- douches;
- enz.
In de omgeving van de bouwplaats
De elementen die in de omgeving van de bouwplaats moeten worden geïnstalleerd, worden gespecificeerd in de wetteksten en door de Commissie voor de Coördinatie van de Bouwplaatsen voor de gewestelijke of gemeentelijke wegen, of door de gemeentelijke wegbeheerders voor de andere wegen. Hierna volgen enkele maatregelen voor actieve gebruikers (voetgangers, PBM, fietsers):
- verkeersborden voorzien die door de bevoegde politiediensten zijn goedgekeurd;
omleidingen voorzien die aan de volgende eisen voldoen:
- installatie voor het begin van de werken;
- vrij van elk obstakel over de gehele breedte en een minimale hoogte, waarbij de bouwplaats het voetpad niet mag onderbreken zonder vervangende maatregelen;
- bescherming van het gemotoriseerde verkeer door middel van hekken over de gehele lengte en door een naar behoren gemarkeerd fysiek obstakel bij de in- en uitgang;
- meer specifiek voor voetgangers en PBM: zorgen voor een minimale breedte, een hellend vlak of een oprit met een beperkte helling;
meer specifiek voor fietsers:
- zorgen voor een minimale breedte;
- de gang markeren als fietspad;
- een route creëren die rekening houdt met de lengte van een fiets en met het feit dat hij niet in een rechte hoek kan draaien;
- indien nodig voetgangersbruggen voorzien;
- zorgen voor doorlopende barrières met een horizontale reling;
- obstakels op de rijstroken vermijden: voeten, uitstekende betonblokken enz.;
Fietsomleidingsborden
Omleidingsloopbrug voor voetgangers op de weg
Bouwplaatsbord
Barrières en signalisatie voor omleidingen voor auto's op de rijweg
Gemeenschappelijke elementen (op en rond de bouwplaats)
De volgende maatregelen moeten op en rond de bouwplaats worden toegepast:
- aangepaste verlichting (bovengronds, indirect en niet-verblindend) met beperking van de lichtvervuiling;
- signalisatie (borden en lichten) die aan vaste hekken worden opgehangen (met uitzondering van lichtsignalen), of die op in een verwijderbare voorziening verankerde palen worden geplaatst. Ze mogen geen belemmering vormen voor de actieve gebruikers en moeten duidelijk zichtbaar zijn. Borden die verband houden met het verkeersreglement, worden geplaatst volgens het door de politiezone gevalideerde signalisatieplan.
Barrières / hekken / schuttingen:
- het door de bouwplaats in beslag genomen terrein moet van de openbare weg worden afgesloten met gele en blauwe barrières; als een deel van de openbare weg wordt ingenomen, moeten men met behulp van dezelfde barrières omleidingsgangen worden voorzien;
- niet-ondoorzichtig op alle plaatsen die een goede zichtbaarheid vereisen: kruispunten, voetgangersoversteekplaatsen, fietspaden, binnen 5 meter van het verlengde van de dichtstbijzijnde rand van het oversteekpunt, bij de oprit van een nabijgelegen woning enz.;
- zichtbaar voor actieve gebruikers door het aanbrengen van verlichtingsvoorzieningen of onder elke hoek reflecterende elementen;
- solide en goed bevestigd.
Kan men bouwmaterialen en -afval via het Kanaal vervoeren?
De Haven van Brussel ontwikkelt een netwerk van overslagplatformen langs het kanaal. Dit waarborgt de levering van bouwmaterialen zo dicht mogelijk bij de bouwplaatsen en verlaagt de kosten van het transport na de werken, dat meestal nog altijd over de weg verloopt. Door de afstand te verkorten, kan men kleinere, groenere en meer stadsvriendelijke voertuigen gebruiken. Een ander voordeel is dat de voertuigen rechtstreeks kan laden vanaf het met een kraan uitgeruste schip.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stelt een logistiek facilitator ter beschikking die vragen van aannemers en ontwerpteams over dit onderwerp kan beantwoorden.
Lossen van goederen op een overslagplatform
aan het kanaal van Brussel
Ligging van de overslagplatformen langs het kanaal van Brussel
Meer weten
In de Gids
Voor meer informatie in verband met dit onderwerp:
Andere publicaties van Leefmilieu Brussel
- Temmerman L. (2016), Opleiding Duurzaam bouwen, Duurzaam werfbeheer - Toegankelijkheid van de werf en de omgeving ervan en geluidshinder tijdens de werken, Opleiding Duurzaam bouwen, CERAA vzw
- Wanneer en hoe moet ik een werftoelating aanvragen?
- Brussel Mobiliteit (2015), Bouwplaatsen op de openbare weg in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Alles wat u moet weten
Websites
- Brussel Mobiliteit
- Atingo : info over het toegankelijk maken van een omgeving (FR)
- Association suisse des Piétons (FR)
- Shipit: beheer van overslagterminals aan het Kanaal (EN, NL)
Bibliografie
- BRE, BREEAM International New Construction 2013 – Technical Manual – Issue Man 02 Responsible construction practices (checklist A1)
- CERTIVEA, Certification HQE, Guide pratique du référentiel pour la Qualité Environnementale des Bâtiments – Bâtiments tertiaires – Cible 3.2 Limitation des nuisances et des pollutions sur le chantier – 3.2.3. Limiter les nuisances dues au trafic
- F. Meunier, Signalisation des chantiers, SPW DGO mobilité et voies hydrauliques
Reglementering
- Koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen;
- Ordonnantie van 3 juli 2008 betreffende de bouwplaatsen op de openbare weg en haar besluiten, aangevuld door de ordonnantie van 3 mei 2018;
- Besluit van 11 juli 2013 betreffende de uitvoering van bouwplaatsen op de openbare weg, aangevuld door het Besluit van 4 april 2019;
- Besluit van 30 januari 2014 betreffende de coördinatie van de bouwplaatsen op de openbare weg;
- Ordonnantie van 5 juni 1997 betreffende de milieuvergunningen;
- Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV), goedgekeurd door de Brusselse Regering op 21 november 2006;
