De culturele en sociale dimensies maken integraal deel uit van het concept duurzame ontwikkeling. Toegepast op architectuur behandelen ze de belangrijke kwestie van het samenleven en het bevorderen van menselijke relaties. Vooraleer te plannen dient men eerst en vooral rekening te houden met de specifieke context van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit wordt gekenmerkt door een lage bevolkingsdichtheid, diversiteit, ongelijkheden, evolutie van de sociale structuren en een hoog aantal personen met beperkte mobiliteit.
Projet Cygnes Digue
Dit project belicht enerzijds de voorbeeldfunctie van dit wijkhuis dat openstaat voor de bewoners en, anderzijds, de bijzondere ligging met wooneenheden gebouwd rond een tuin aan een binnenplaats. Die eenheden bestaan uit grote en kleine woningen voor gezinnen of mensen alleen.
Lage dichtheid
In vergelijking met de stad Parijs die ongeveer 202 inwoners per hectare telt (BRAL, 2008), heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een gemiddelde dichtheid van 67 inwoners per hectare.
Bovendien bevatten de Brusselse gebouwen gemiddeld 4 tot 5 verdiepingen, terwijl de woonblokken in het gros van de wereldsteden gemiddeld 8 tot 10 verdiepingen tellen.
De demografische groei van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is nochtans een realiteit. Op 1 januari 2015 telde het Federaal Planbureau nog meer dan 1.175.000 personen maar ondertussen wordt de Brusselse bevolking berekend op meer dan 1.550.000 personen in 2060.
Diversiteit en ongelijkheid
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft een echt kosmopolitisch karakter: de diversiteit is er groot. Wel zijn er grote verschillen tussen de wijken, zowel op het vlak van voorzieningen als van sociaaleconomische en sociaal-culturele aspecten aangaat. Er bestaat weinig homogeniteit en er zijn weinig betrekkingen tussen de verschillende milieus die samen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vormen.
Achter de gemiddelde dichtheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gaan enorme geografische verschillen schuil: in Watermaal-Bosvoorde (groene stad) wonen 19 inwoners per hectare; in Sint-Joost (dichtbebouwde stad) zijn het er 240 per hectare!
Bevolkingsdichtheid per Brusselse gemeente op 01/01/2016.
| Brusselse gemeenten | Inw/Ha (2016) | Brusselse gemeenten | Inw/Ha (2016) |
|---|---|---|---|
| Anderlecht | 66 | Koekelberg | 185 |
| Oudergem | 37 | Sint-Jans-Molenbeek | 164 |
| Sint-Agatha-Berchem | 82 | Sint-Gillis | 201 |
| Brussel | 55 | Sint-Joost-ten-Node | 240 |
| Etterbeek | 150 | Schaarbeek | 163 |
| Evere | 79 | Ukkel | 36 |
| Vorst | 89 | Watermaal-Bosvoorde | 19 |
| Ganshoren | 99 | Sint-Lambrechts-Woluwe | 75 |
| Elsene | 135 | Sint-Pieters-Woluwe | 47 |
| Jette | 102 |
Bron : Algemene Directie statistiek
Zoals onderstaande kaart laat zien, wonen de personen met de laagste inkomens in de wijken rond en ten westen van het kanaal, terwijl de hoogste verdieners zich in de residentiële wijken in het zuidoosten van het Gewest vestigen.
Gemiddeld gedeclareerd inkomen in 2016 (€)
Evolutie van de sociale structuren
Brussel ontsnapt niet aan de globale evolutie van de sociale structuren. De gemiddelde gezinsomvang is in het Brussels Gewest toegenomen van 2,01 in 2001 naar 2,16 in 2017. In de twee andere regio's wordt het omgekeerde fenomeen waargenomen, terwijl de gezinsgrootte in de hoofdstad toch kleiner is dan het nationale gemiddelde.
Personen met beperkte mobiliteit
In België wordt meer dan 30% van de bevolking beschouwd als deel uitmakend van de categorie personen met beperkte mobiliteit (PBM's). Die categorie betreft mensen met een motorische of mentale handicap, tijdelijk of permanent, slechtziende, dove personen, en personen die een ongeluk hadden, bejaarden, kleine personen zoals kinderen, vrouwen of zwangere vrouwen.
