Elementen voor een duurzame keuze

Synthese van de elementen voor een duurzame keuze

Het hemelwaterbeheer op het perceel is geenszins onverzoenbaar met de andere elementen van een duurzame keuze.

De onderstaande tabel geeft een zeer beknopte samenvatting van de criteria die de keuze van de VHB sturen.

Voorzieningen voor hemelwaterbeheer (VHB)

Functie	Buffering/ infiltratie	Buffering/ evapotrans- piratie	Buffering/ gebruik van het water	Opslag- capaciteit	Zuivering	Biodiver- siteit	Valorisatie van de watercyclus
Ontwerp van de omgeving: beplante natuurlijke bodem	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚊	⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫
Waterdoorlatende verhardingen	⚫⚫⚫	⚊	⚊	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚊	⚊
Waterwegen	⚊	⚊	⚊	⚊	⚊	⚊	⚫⚫⚫
Wadi's	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚊	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫
Sloten	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚊	⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫
Droge bekkens	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚊	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫
Waterbekkens	⚊	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫
Greppels/ infiltratiebedden	⚫⚫⚫	⚫	⚊	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫	⚫⚫⚫
Opslagdaken	⚊	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚊	⚊	⚊
Groendaken	⚊	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚊	⚫⚫⚫	⚊
Recuperatietanks	⚊	⚊	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚊	⚊	⚊

Voor elk kenmerk :

Beperkingen	Vervuiling van het grond/ oppervlaktewater	Onderhoud	Verstopping/ blokkering	Plaatsruimte	Investering	Gevaar op ongevallen
Ontwerp van de omgeving: beplante natuurlijke bodem	⚫	⚫	⚊	⚊	⚫⚫	⚊
Waterdoorlatende verhardingen	⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚊	⚫⚫	⚊
Waterwegen	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚊
Wadi's	⚫	⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫	⚫
Sloten	⚫	⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫	⚫	⚫⚫
Droge bekkens	⚫	⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫
Waterbekkens	⚫	⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫
Greppels of infiltratiebedden in de bodem	⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫	⚫⚫	⚊
Opslagdaken	⚫	⚫	⚫	⚊	⚫	⚊
Groendaken	⚫	⚫	⚫	⚊	⚫⚫	⚊
Opvang- en buffertanks voor hemelwater	⚫	⚫	⚫	⚊	⚫⚫	⚊

Voor elk kenmerk :

Milieuaspecten

Vervuiling van het afvloeiingswater

Hemelwater is vervuild met diverse verontreinigende stoffen uit de atmosfeer (opgevangen tijdens de neerslag) of van de afvloeiingsoppervlakken: stof, zand, organische stoffen, kunstmest, fosfaten, koolwaterstoffen, zware metalen enz. Ze veroorzaken daardoor een geleidelijke besmetting van het milieu.

Men moet:

• niet-vervuilende oppervlaktematerialen kiezen;
• de bezetting van de site kennen;
• gescheiden netten voor de verzameling van hemelwater en afvloeiingswater voorzien, om ze een bestemming te geven die overeenkomt met hun kwaliteit en om de migratie van bodemverontreiniging te voorkomen;
• de rechtstreekse lozing van verontreinigende stoffen in het milieu voorkomen;
• een of meer zuiveringssystemen voorzien voor het water in de natuur wordt geloosd.

> Ontwerpen > Het risico van milieuvervuiling beheersen

Functies en remmen van zuiveringsvoorzieningen

Functies	Zwevende stoffen	Koolwaterstoffen	Zware metalen
Bezinktank	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫ In het geval van chronische pollutie	⚫⚫⚫
Afscheider voor koolwaterstoffen	⚫	⚫⚫⚫ In het geval van accidentele pollutie	⚊
Filters	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫
Zuivering door de bodem en door planten	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫⚫

Voor elk kenmerk :

Beperkingen	Verstopping/ blokkering	In beslag genomen ruimte	Investering	Onderhoud
Bezinktank	⚫	⚫⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫
Afscheider voor koolwaterstoffen	⚫	⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫
Filters	⚫⚫	⚫	⚫⚫	⚫⚫⚫
Zuivering door de bodem en door planten	⚫	⚫⚫⚫	⚫	⚫

Voor elk kenmerk :

Erosie van de VHB

De wanden van geulen, sloten en bekkens kunnen onder invloed van het afvloeiingswater eroderen. De erosie hangt af van de aard van de bodem en van de hellingen van elke voorziening. Een goed ontwerp en een goede uitvoering van de hellingen, samen met onderhoud, kunnen de erosie beperken.

Biodiversiteit en luchtkwaliteit

Anders dan zuiver technische saneringsinstallaties dragen voorzieningen voor waterbeheer met planten bij tot de biodiversiteit. De aanwezigheid van planten bevordert ook de luchtkwaliteit, door de lucht door evapotranspiratie te bevochtigen en door stof op te vangen.

Economische aspecten

Het onderhoud

Het onderhoud van de voorzieningen voor hemelwaterbeheer op het perceel is van primordiaal belang om hun effectiviteit te verzekeren. Men moet er bij het ontwerp rekening mee houden. Het onderhoud moet gemakkelijk kunnen gebeuren en in het geval van appartementsgebouwen of tertiaire gebouwen moet de verantwoordelijkheid voor het onderhoud duidelijk bepaald zijn.

Het handhaven van de hydraulische prestaties is een bijzonder aandachtspunt.

Om de onderhoudskosten te beperken, kiest men voor voorzieningen met een gemakkelijk onderhoud, die goed bereikbaar zijn en niet te vaak onderhoud nodig hebben.

Kosten

Het kostenvraagstuk is een delicaat probleem wanneer men de lokale context van de inrichting niet bestudeert. Bovendien ontbreken referentie-realisaties in het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG).

Algemeen beschouwd zal een sanering zonder leidingen of met zo weinig mogelijk leidingen meestal voordeliger zijn. Hetzelfde geldt voor rustieke oplossingen die gebruik maken van de context. Maar wat op schaal van een wijk of een verkaveling geldt, kan niet altijd worden overgebracht naar het perceel.

De besparingen liggen vooral in het veelzijdige gebruik van de voorzieningen, zoals grasdallen waar auto's kunnen parkeren of de verbetering van de omgeving (zicht, lucht, geluid), en in de beperking van de afvloeiing en van de kosten van overstromingen.

Socio-cultureel aspecten

Het veelvoud van toepassingen

De meeste voorzieningen voor het beheer van hemelwater op het perceel kunnen worden gecombineerd met de andere functies van de oppervlakten, zoals ontspanning (watervlak, speelruimte, ...), verkeer (toegangswegen en paden voor voetgangers, auto's, fietsen, vrachtwagens, binnenpleinen, parkeerruimten) en/of landschap (beplantingen, waterpaden, ...).

Zie dossier Biodiversiteit bevorderen

Droge bekkens hebben niet alleen een hydraulische functie maar zijn ook ruimten die men bij droog weer kan gebruiken. Hun gebruik voor de wateropvang moet vrij beperkt zijn en ze mogen niet te lang onder water staan.

In de omgeving van waterbekkens kan men wandelen, zich ontspannen en allerlei activiteiten uitvoeren die goed integreerbaar zijn in het landschap.

Dit veelzijdige gebruik biedt bovendien een garantie voor het onderhoud.

Bewustmaking van de gebruikers

Men kan de gebruikers van een site bewust maken door middel van een directe visualisering van het probleem van het hemelwater bij onweer. Regenwatersanering legt de link met de watercyclus en de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid zichtbaar en kan dus een factor van "sociale samenhang" worden.

De bewustmaking zal des te sterker zijn wanneer ze past in een systeem voor de sanering van hemelwater op grotere schaal (gemeenschappelijke delen van een verkaveling, omgeving van een geheel van gebouwen).

Wanneer men met open voorzieningen werkt, moet men de diepte van de voorzieningen aanpassen aan de gebruikers (gevaar op vallen). Het is ook nuttig informatie te verstrekken over de hydraulische functie van het systeem en het risico van de mogelijke aanwezigheid van water, zodat men de gevaren beter begrijpt. Dit beperkt de ongevallen en maakt een betere bewustmaking van de gebruikers en een beter gebruik mogelijk.

Gevaar op ongemakken

Men moet koste wat kost de voorzieningen goed ontwerpen en uitvoeren en ze regelmatig onderhouden.

Een gebrekkig onderhoud of een slechte drainage kan immers geurhinder door het rotten van planten veroorzaken.

Bovendien kunnen muggen zich vermenigvuldigen wanneer water op de bodem van wadi's , droge bekkens en sloten blijft staan en in waterbekkens met een onvoldoende waterpeil, als er geen natuurlijke vijanden voor muggenlarven aanwezig zijn (vissen, watersalamanders, libellen enz.)

De aanwezigheid van kikvorsachtigen of van een luidruchtig publiek dat zich op of aan het water amuseert, kan geluidshinder veroorzaken.