Elementen voor een duurzame keuze

Overzicht van de elementen voor een duurzame keuze

De verschillende elementen voor een duurzame keuze gaan gepaard met argumenten die de gebruiker van de gids de mogelijkheid bieden om de beste oplossing te kiezen en te ontwikkelen voor elk specifiek geval. Dit gedeelte van het dossier somt de voordelen, nadelen, eventuele remmen en drivers op met betrekking tot de voorzieningen.

Onderstaande tabel biedt een overzicht van de diverse elementen voor een duurzame keuze met betrekking tot de voorzieningen. Voor elk ervan geeft een symbool aan in hoeverre de verschillende argumenten van toepassing zijn. De elementen voor een duurzame keuze beïnvloeden de reflectie over de duurzaamheid van het project. In dit verband is dit overzicht niet meer dan een indicatie, die in elke specifieke situatie anders moet worden geïnterpreteerd.

Technische aspecten

De binnenbekledingen voor muren en plafonds omvatten een grote verscheidenheid van materialen. Het is moeilijk om hier alle aspecten te preciseren waarmee rekening moet worden gehouden om de beste keuze te maken. De beschrijving van de technische aspecten hieronder is tamelijk algemeen en wordt verder uitgewerkt in de delen " Verwezenlijking - Gemeenschappelijke aspecten voor alle voorzieningen " en " Uitvoering – Specifieke aspecten per voorziening "

Toepassing

Het is raadzaam om de functie te bepalen van de ruimte waarin de bekleding zal worden aangebracht. De belasting heeft immers een heel grote weerslag op de levensduur van de bekleding (zie tabel in het deel " Ontwerp " hieronder).

Ondergrond

De ondergrond moet geschikt zijn voor de gekozen binnenbekleding. Op die manier zal de bekleding gegarandeerd lang meegaan en zullen technische problemen, barsten, loskomende bekledingen enz. worden vermeden. (Zie tabel in het deel " Ontwerp " hieronder).

Mechanische sterkte

De mechanische sterkte van een bekleding moet in aanmerking worden genomen bij het kiezen van een bekleding, om te garanderen dat de bekleding afgestemd zal zijn op de functie die ze zal moeten vervullen (zie tabel in het deel " Ontwerp " hieronder).

Milieuaspecten

Uitputting van de hulpbronnen

Het duurzame karakter van de gebruikte grondstoffen is belangrijk met het oog op de uitputting van de hulpbronnen (zie dossier Duurzaam materiaalgebruik ). Het is van fundamenteel belang te overwegen gebruik te maken van producten en materialen op basis van duurzame grondstoffen. Ondanks bepaalde vooroordelen ten opzichte van de duurzame materialen, zoals verf op basis van aardappelzetmeel en bepleisteringen in aarde, klei en stro (waarvan niet zelden wordt gevreesd dat ze de tand des tijds niet zullen doorstaan), hebben deze producten allang hun deugdelijkheid bewezen. Ze zijn dan ook een relevante optie op het gebied van duurzame ontwikkeling.

Einde levensduur: demonteren, sorteren, terugwinnen, recycleren

Wanneer u een materiaal kiest, is het belangrijk dat u rekening houdt met de manier waarop het met de andere bestanddelen van het gebouw zal worden samengebracht. Het demonteerbare karakter van de bekledingsmaterialen (zowel onderling als met betrekking tot de verbinding ervan met de andere bestanddelen van het gebouw) heeft een grote impact op hun bestemming op het einde van de levensduur. Bij mechanische bevestigingsmethodes is het demonteren, en dus ook het sorteren en nuttig gebruiken van het afval bij de afbraak van het gebouw, veel gemakkelijker.

Een aanpak op basis van de levenscyclus van het materiaal (zie dossier Duurzaam materiaalgebruik en De levenscyclus van materialen: analyse, informatiebronnen en keuzehulpmiddelen ) veronderstelt dat we voor alle bestanddelen van het gebouw, van het ontwerp tot de uitvoering, rekening houden met de mogelijkheden tot demonteren en afbreken van het project. Zo is een betegeling die vastgelijmd is op een OSB-plaat, moeilijk te demonteren.

Bescherming van de oppervlakken

De frequentie en het gebruikte producttype kunnen een (heel) grote invloed hebben op de globale milieu-impact van het complex. Bovendien kunnen deze producten een impact hebben op de recycleerbaarheid van de materialen op het einde van de levensduur van de bekleding (toepassing van downcycling, kwaliteit van de producten na recyclage…)

Economische aspecten

Investeringskosten

De investeringskosten variëren sterk per product. Het is dan ook noodzakelijk om goed te bepalen wat de "te verwachten" levensduur van een materiaal is, om de meest rationele keuze te kunnen maken op het gebied van de gecumuleerde kosten. Het is immers zo dat een goedkoper materiaal plaatsen dat om de 10 jaar zal moeten worden vervangen, misschien niet de meest voordelige oplossing is in vergelijking met een materiaal dat een vijftigtal jaar kan worden bewaard.

Onderhoudskosten

Al naargelang het gekozen bekledingstype kunnen de onderhoudskosten hoog oplopen, met name wanneer het materiaal na verloop van tijd wordt aangetast of wanneer de eisen veranderen (techniek, gebruik...). Let er ook op dat sommige materialen gemakkelijk met een kleine ingreep kunnen worden hersteld (leem, Tadelakt...), terwijl andere volledig zullen moeten worden vervangen (behangpapier...) met een aanzienlijke meerkost.

Demontage- en reparatiegemak

Om de economische kosten te beperken die worden veroorzaakt tijdens de exploitatie van het gebouw, is het belangrijk het gebouw zodanig te ontwerpen dat de verschillende wanden kunnen worden gedemonteerd zonder deze te moeten kapotslaan, of zonder dat er grote werken in het gebouw moeten worden uitgevoerd (onderhoud, vervanging van andere elementen, ruimtelijke wijziging enz.). Deze aspecten worden verder uitgewerkt in Dossier | Duurzaam materiaalgebruik.

Socio-cultureel aspecten

Gevolgen voor de gezondheid

Muur- en plafondbekledingen van synthetische oorsprong (behangpapier, kunststof lambrisering) vallen, als het op gezondheid en milieu aankomt, vaak beter te vermijden. Ze geven vluchtige organische stoffen (VOS'en) af, zijn allergeen en moeilijk recycleerbaar. Een rationeel gebruik van synthetische materialen is aangewezen. Overweeg hun gebruik pas als er geen enkel alternatief mogelijk is. Als het toch moet, maak dan een selectie van synthetische materialen die geen VOS'en afgeven en recycleerbaar zijn.

Hetzelfde geldt voor bepaalde bepleisteringen, beschermende behandelingen en lijmen die worden gebruikt tijdens het aanbrengen van bepaalde bekledingen.

Zie voor meer bijzonderheden Dossier | Vermijden van polluenten in het gebouw .

binnenbepleistering in natuurlijke kalk

 

Projet Batex (43) © Yvan Glavie

Binnencomfort (thermisch, akoestisch, hygrometrisch)

De keuze van een binnenafwerkingsmateriaal kan een heel grote impact hebben op de kwaliteit van het binnencomfort. Zo kunnen de verlaagde plafonds in een ruimte een belangrijke rol spelen op het gebied van de akoestiek, maken de massieve bepleisteringen het mogelijk om de thermische inertie te behouden en regelen ze de vochtigheidsgraad, vervullen de houtvezelplaten een dampwerende functie, enz. (Zie tabel in het deel " Ontwerp " hieronder).

Productiekringlopen voor duurzamere producten

De keuze van een materiaal kan in bepaalde gevallen een duurzamere, lokale productie met korte kringlopen ondersteunen. Hierdoor kunnen ook "vergeten" technieken in stand worden gehouden en doorgegeven aan de jonge generatie, bijvoorbeeld het kalken van gevels (geen nieuwe techniek, maar eerder een lang "vergeten" techniek ten voordele van "snellere" oplossingen).

Arbitrage

Geen bekleding versus esthetische kwaliteiten

De afwezigheid van bekleding, met name op het binnenmetselwerk, is zowel financieel als ecologisch de beste keuze met betrekking tot het gebruik van materialen. Deze wanden hebben over het algemeen echter niet de gewenste esthetische en comfortkwaliteiten. Bovendien is het ene materiaal al geschikter dan het andere. Zo ziet een onbewerkte muur in cellenbetonblokken er heel anders uit dan een muur in kalkzandsteenblokken (kleur, ruwheid...). Het ruwe voorkomen kan in meerdere of mindere mate aanvaardbaar zijn al naargelang de functie van de ruimte waarin de wand staat (washok, technische ruimte, doorgangsruimte versus leefruimte).

Geen bekleding >< luchtdichtheid

De afwezigheid van bekleding kan ook een groot nadeel zijn met het oog op een goede dichtheid van de mantel van het gebouw. De bepleistering vervult immers vaak deze functie in massieve constructies, constructies met blokken, constructies in beton, gebakken aarde... (Zie Luchtdichtheid verbeteren ).

Thermische strategie >< akoestisch comfort

Elk element of materiaal dat wordt verwerkt in een gebouw, zal een functie vervullen met betrekking tot de thermische inertie (zie Een hoge thermische inertie verzekeren en Het thermisch comfort verzekeren ) van dat gebouw. De relevantie van de keuze van elementen met een lage inertie (zoals de houten platen) of een hoge inertie (zoals de massieve bepleisteringen) zal afhangen van de beoogde globale thermische strategie.

Afhankelijk van het gekozen materiaal zal de thermische inertie van een ruimte worden behouden of verlaagd. Dit kan een grote impact hebben op de gehanteerde thermische strategie. Een betonnen element dat onafgewerkt blijft of een muur die wordt bedekt met een bepleistering in aarde, maakt het mogelijk om een "vlotte toegang" te behouden tot de thermische massa. De plaatsing aan de binnenzijde tegen een betonnen muur van gipsplaten beperkt daarentegen sterk "de toegang" tot deze thermische massa (zie Een hoge thermische inertie verzekeren ).

Anderzijds hangt het akoestische comfort van een ruimte met name af van de nagalmfactor van de oppervlakken en derhalve van het gebruikte materiaaltype. In ruimten met materialen die onafgewerkt blijven of die bedekt zijn met gladde bepleisteringen, zou het comfort tamelijk slecht kunnen zijn. Er moeten dan maatregelen worden genomen om de akoestiek te corrigeren, bijvoorbeeld door geluiddempende verlaagde plafonds of geluiddempende voorzetwanden te plaatsen (zie Dossier | Het akoestisch comfort van gebouwen verzekeren).

Deze twee aspecten kunnen dus met elkaar in tegenspraak zijn. Dientengevolge moet er altijd rekening mee worden gehouden, zodat ze in een evenwichtige oplossing kunnen worden geïntegreerd.