Luchtdichtheidstest

Voorziening

Een luchtdichtheidstest van een gebouw, ook blowerdoor- of infiltrometrietest genoemd, is een test om de kwaliteit van de luchtdichtheid van de gebouwschil te beoordelen door de luchtdebieten die door het gebouw gaan te meten en de lekken op te sporen. Deze voorziening gaat dieper in op de manier waarop de test wordt uitgevoerd en biedt methoden om luchtlekken op te sporen.

Inhoudstafel

Waaruit bestaat een luchtdichtheidstest van een gebouw?
Wat zijn de verschillende luchtdichtheidstesten en op welk moment moeten ze worden uitgevoerd?
Aan welke specificaties moet u voldoen bij de luchtdichtheidstest?
Wat is het volume van het te testen gebouw?
Hoe bereidt u het gebouw voor op de luchtdichtheidstest?
Worden de testen op dezelfde manier uitgevoerd, ongeacht de omvang van het gebouw?
Wie is bevoegd om een luchtdichtheidstest uit te voeren?
Hoe kunt u de bronnen van luchtinfiltratie lokaliseren?
Wat zijn de verschillende indicatoren die worden gebruikt om de luchtdichtheidsprestaties te karakteriseren?
Waar worden de resultaten van de luchtdichtheidstest gebruikt?
Wat moet er in het bestek staan met betrekking tot de luchtdichtheidstest?
Meer informatie

Luchtdichtheid van technische voorzieningen

Waaruit bestaat een luchtdichtheidstest van een gebouw?

Bij de luchtdichtheidstest wordt een lekdebiet onder een drukverschil doorheen de gebouwschil gemeten. Ook de termen luchtdichtheidsmeting of -proef worden gebruikt.

De test wordt uitgevoerd met een infiltrometer die in een opening wordt geplaatst die bestaat uit een aanpasbaar kader waarin een luchtdicht nylon doek is aangebracht. Een ventilator (die aan een variabele snelheid draait) brengt het geteste volume in onder- en overdruk.

De lekdebieten worden dan bepaald voor een aantal drukverschillen. Daaruit wordt het lekdebiet bij 50Pa afgeleid.

In detail

De drukverschillen worden gemeten met een manometer en de lekverschillen worden berekend met een lineaire regressie door de gemeten punten. Er worden ook rekening gehouden met de testomstandigheden, meer bepaald:

temperatuur (binnen en buiten);
windkracht geraamd op de schaal van Beaufort) ;

Installatie van een blower door

Blowerdoor

Wat zijn de verschillende luchtdichtheidstesten en op welk moment moeten ze worden uitgevoerd?

De verschillende testen stemmen overeen met de verschillende momenten waarop ze moeten of kunnen worden uitgevoerd:

Tussentijdse test : vrij moment

Deze test kan de gelegenheid zijn om lekken te lokaliseren en te dichten voor het te laat is, namelijk voordat de afwerkingen zijn uitgevoerd of aangebracht. Dankzij deze test kan het bouwteam ook de kwaliteit van het uitgevoerde werk visualiseren. Het project kan de volgende tussentijdse testen voorzien:

lokale test in een afgewerkte kamer (type ‘mock-up'). Deze test is nuttig in grote gebouwen om de uitvoering zo vroeg mogelijk te kunnen aanpassen;
test gesloten ruwbouw in het volledige gebouw. Bij voorkeur wanneer de technieken die een impact hebben op de luchtdichtheidsbarrière werden gebruikt (ventilatiekokers, distributie verwarming, sanitair, elektrische bekabeling ...).

Verplichte test : verplicht tijdstip

Deze test wordt uitgevoerd wanneer het gebouw is afgewerkt. Het resultaat van deze test wordt gebruikt in het kader van:

EPB (nieuwbouw of hiermee gelijkgesteld);
verkrijgen van een certificering .

Aan welke specificaties moet u voldoen bij de luchtdichtheidstest?

De specificaties voor het uitvoeren van een verplichte test zijn gedetailleerd beschreven in de normen en reglementaire documenten vermeld in de sectie Meer informatie . Ze hebben betrekking op de volgende elementen:

de meetomstandigheden (te meten zones, staat van het gebouw,....);
de methode en het materiaal;
de voorbereiding van het gebouw (verwarming, ventilatiesystemen, bewust voorziene openingen,...);
de meetprocedure;
de berekening van het lekdebiet;
de inhoud van het testverslag.

Wat is het volume van het te testen gebouw?

In het kader van een verplichte test wordt het te testen volume gedefinieerd in overeenstemming met de onderverdeling van het gebouw :

hetzij voor het volledige beschermde volume en zonder de aangrenzende onverwarmde ruimten;
hetzij voor slechts een deel van het beschermde volume (bijvoorbeeld een individueel appartement);
- het testresultaat mag niet worden veralgemeend tot het volledige beschermde volume;
- het is verboden ruimten die niet in de te meten zone gelegen zijn opzettelijk en rechtstreeks op onder- of overdruk te brengen. Dit verbod geldt voor alle ruimten buiten de te meten zone, al dan niet verwarmd, ongeacht of ze deel uitmaken van hetzelfde gebouw of van een aangrenzend gebouw.

Het te testen volume moet door het project worden bepaald en aan de tester worden meegedeeld .

Hoe bereidt u het gebouw voor op de luchtdichtheidstest?

Het gebouw, de openingen en de technieken moeten verschillend worden voorbereid, naargelang het om een verplichte of een tussentijdse test gaat:

De systemen die lucht uit de te meten zone opnemen of naar buiten afvoeren (ventilatie, verbrandingstoestellen, afzuigkappen, wasdrogers) moeten tijdens de test worden uitgeschakeld, ongeacht het type test dat wordt uitgevoerd;
de openingen of doorboringen :
- in de te meten zone: de binnendeuren en ramen worden opengelaten, ongeacht het type test dat wordt uitgevoerd;
- in de schil van de te meten zone : ventilatieopeningen, brievenbus, schoorsteen, verluchting van afvoeren enz. bevinden zich in verschillende toestand, afhankelijk van de uitgevoerde test:
  - bij de verplichte test moet het in de opening aanwezige toestel worden afgesloten zonder de luchtdichtheid ervan met andere middelen te verhogen;
  - bij de tussentijdse test moet de opening worden afgedicht om ze hermetisch af te sluiten en moet de afdichting kunnen worden weggenomen zonder de opening te beschadigen.

De behandeling van bewust voorziene openingen bij de verschillende testen is opgenomen in STS-P 71-3

Worden de testen op dezelfde manier uitgevoerd, ongeacht de omvang van het gebouw?

De specificaties die bij een verplichte test moeten worden toegepast, zijn meestal identiek, ongeacht de grootte van het gebouw. Er kunnen echter afwijkingen zijn, met name vanwege de thermische trek die verband houdt met het temperatuurverschil tussen binnen en buiten, in hoogbouw.

Bovendien kunnen luchtdichtheidsmeters variëren afhankelijk van de grootte van het gebouw om het verwachte lekdebiet te kunnen meten:

blowerdoor met 1 ventilator ;
blowerdoor(s) met 2 of 3 ventilatoren ;
op een aanhangwagen gemonteerde ventilatoren (voor grotere lekdebieten).

Dubbele ventilatoren
Project Greenbizz

Dubbele ventilatoren
in een deur

Ventilator geïnstalleerd
op een aanhangwagen

Wie is bevoegd om een luchtdichtheidstest uit te voeren?

Voor de verplichte tests zal een onafhankelijke tester de luchtdichtheidsmetingen uitvoeren en objectieve testverslagen opstellen. Hij moet erop toezien dat de voorbereiding van het gebouw in overeenstemming is met de meting, ongeacht of hij de voorbereiding zelf heeft uitgevoerd. De tester moet aan bepaalde voorwaarden voldoen, hij mag met name geen banden hebben met het geteste project om onafhankelijk te blijven.

Er zijn lijsten van erkende testers beschikbaar op de site kwaliteitskader of de site van de BCCA (Belgian Construction Certification Association)

Hoe kunt u de bronnen van luchtinfiltratie lokaliseren?

Te controleren elementen van het gebouw

De tester kan zijn onderzoek richten op de volgende elementen van het gebouw:

infiltratie via doorlopende oppervlakken (vloeren, wanden, schuine en platte daken);
bij aansluitingen/knooppunten van doorlopende oppervlakken;
buitenschrijnwerk (schrijnwerk zelf, aansluitingen met ruwbouw, dorpel of tablet);
doorboringen van het luchtscherm;
elektrische of andere installaties ;
toegangsluiken ;
andere bewuste openingen die niet afgedicht mogen worden;

Methodes

Er zijn meerdere methoden om de bronnen van infiltratie te lokaliseren. De resultaten van deze methoden moeten echter met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd:

Methode door aftrekking : bestaat uit het uitvoeren van twee opeenvolgende metingen, waarbij een extra luchtdicht membraan over het te evalueren oppervlak van de schil wordt aangebracht en vervolgens wordt verwijderd. Het verschil tussen de twee metingen geeft het lekoppervlak van dit deel van de schil. Hetzelfde procedé kan worden gebruikt om de impact van een onderdeel van een gebouw (deur, luik, raam,....) te evalueren. Het gaat om een semi-kwantitatieve methode, die vrij theoretisch blijft omdat het resultaat van de aftrekking niet altijd significant is.
Gebruik van een thermische infraroodcamera : wanneer het temperatuurverschil tussen de binnen- en buitenlucht groot genoeg is, kunnen de luchtlekken met een thermische infraroodcamera worden waargenomen. Dit is een kwalitatieve methode.

Visualisatie van de luchtlekken met behulp van een thermografische infraroodcamera

© WTCB

© WTCB

© WTCB

© Arcadis
Door rookproductie, met behulp van een rookgenerator : maakt het mogelijk om de luchtstroom door de bouwschil te visualiseren. Een lek kan ook eenvoudig met de hand worden gedetecteerd wanneer je de luchtstroom met de vingers kunt voelen. Deze methode is subjectief.

Visualisatie van de lekken met behulp van een rookgenerator

© WTCB

© WTCB

© WTCB

© Arcadis
Met een anemometer : door de anemometer te installeren op plaatsen op de bouwschil of bij systemen waar lekken worden vermoed.. Een niet-nul luchtsnelheid duidt op de aanwezigheid van een lek.
Akoestische methode met ultrageluid voor het detecteren van lekken.

Wat zijn de verschillende indicatoren die worden gebruikt om de luchtdichtheidsprestaties te karakteriseren?

De verschillende indicatoren die worden gebruikt om de luchtdichtheidsprestaties te karakteriseren (V50, v50, n50,...) zijn vermeld in het Dossier | Luchtdichtheid verbeteren > Pagina | Begrippen

Waar worden de resultaten van de luchtdichtheidstest gebruikt?

Het bij de luchtdichtheidstest gemeten lekdebiet wordt gebruikt:

in de berekeningsmethode voor de EPB : er wordt rekening gehouden met de luchtdichtheidsmeting via de lekdebietindicator per verliesoppervlakte, v ₅₀ (in m³/(u.m²) voor nieuwbouw of ermee gelijkgesteld;
in de certificering ‘ passiefgebouw' : er wordt rekening gehouden met de luchtdichtheidsmeting via de luchtverversing, n ₅₀ (in u ^-1 ).

Wat moet er in het bestek staan met betrekking tot de luchtdichtheidstest?

De bestekken moeten het volgende vermelden:

het schiloppervlak van de geteste zone of het binnenvolume van de geteste zone, evenals de plannen en alle noodzakelijke technische informatie;
het aantal en het type testen (het is aanbevolen om naast de verplichte test een tussentijdse test uit te voeren);
de wens om een lekdetectie uit te voeren;
de prestatiedoelstelling (indien strenger dan de wettelijke vereisten);
of het gebouw al dan niet door de tester werd voorbereid.

Meer informatie

In de Gids

Voor meer informatie in verband met het onderwerp:

Andere publicaties van Leefmilieu Brussel

Leefmilieu Brussel (2010), Technisch verslag - Voorbeeldgebouwen, Fiche 1.2: Luchtdichtheid, Luchtdichtheid: wie doet wat? , Brussel
Michaux B. (2016), Een goede luchtdichtheid verzekeren over de volledige levensduur van het project , Seminarie Duurzaam Bouwen van 21 april 2016, Leefmilieu Brussel

Bibliografie

Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Wallonië en Vlaams Gewest (2013), Bijkomende specificaties voor de meting van de luchtdichtheid van gebouwen in het kader van de EPB-regelgeving , Presentatie, WTCB
Delmotte C. (2011), Mesure de l'étanchéité à l'air des bâtiments (in het frans), Présentation, CSTC
Loncour C., Isolation thermique & Etanchéité à l'air (in het frans), Presentatie voor de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad, WTCB
WTCB (2007), Mesurer l'étanchéité à l'air des bâtiments selon la norme NBN EN 13829 : quelques précisions , WTCB-dossiers – nr. 01/2007, katern nr. 6
Xhonneux A., Energie et bâtiments – L'étanchéité à l'air (in het frans), Ingénieurs belges.be
Project ESTEFIE (2011), Considération de l'étanchéité à l'air dans l'évaluation de la qualité finale des bâtiments et influence des défauts d'étanchéité dans l'efficience énergétique des bâtiments – Rapport final , Nobatek, Anglet, Frankrijk
Plate-forme Maison Passive, Synthèse - NBN EN 13829 Performance thermique des bâtiments – Détermination de la perméabilité à l'air des bâtiments – Méthode de pressurisation par ventilateur (ISO 9972 : 1996, modifiée) (in het frans)

Websites

Normen

Bureau voor Normalisatie (2001), NBN EN 13829 - Thermische eigenschappen van gebouwen - Bepaling van de luchtdoorlatendheid van gebouwen - Overdrukmethode
Bureau voor Normalisatie (2015), NBN EN ISO 9972 – Thermische eigenschappen van gebouwen - Bepaling van de luchtdoorlatendheid van gebouwen - Overdrukmethode met ventilator

Reglementeringen

Waals Gewest, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Vlaams Gewest, versie 3, (2013), Bijkomende specificaties voor de meting van de luchtdichtheid van gebouwen in het kader van de EPB-regelgeving
FOD Economie (2014), STS-P 71-3 – Luchtdichtheid van gebouwen – Luchtdichtheidstest , Eengemaakte technische specificaties