Inhoudstafel
- Welke types natuurzwembaden zijn er?
- Wat zijn de verschillende functies die een natuurzwembad moet verzekeren?
- Welke afmetingen voor een natuurzwembad?
- Hoe onderhoud je een natuurzwembad?
- Welke planten voor een natuurzwembad?
- Aandachtspunten?
- Welk water voor een natuurzwembad?
- Kan een natuurzwembad worden verwarmd?
- Hoeveel kost een natuurzwembad?
- Wat zijn de voordelen van een natuurzwembad?
- Met welke wetgeving rekening houden?
- Meer weten
Welke types natuurzwembaden zijn er?
Er zijn verschillende soorten natuurzwembaden die men kan onderscheiden op basis van hun filterwijze:
in situ filtratie;
- specifiek beplant gedeelte;
- relatief grote oppervlakken (beplant gedeelte > 50% van de totale oppervlakte);
-
zonder techniek:
- zonder mechanische filter of pomp;
- geen stroomverbruik;
- weinig onderhoud;
ex situ filtratie;
- filterzones die fysiek gescheiden zijn van het zwemgedeelte (pompen en opnieuw inspuiten);
- vaak geen beplanting of alleen decoratief;
- relatief kleine oppervlakken;
-
met techniek:
- biologische korrelfilter met ;
- stroomverbruik;
- regelmatig onderhoud;
hybride filtratie;
- een beplante filterzone en een pomp maken het mogelijk om een natuurlijk aspect te behouden en tegelijkertijd te zorgen voor een betrouwbare waterkwaliteit en de oppervlakte van de regeneratiezone met technische middelen te verkleinen.
Wat zijn de verschillende functies die een natuurzwembad moet verzekeren?
Natuurzwembaden vervullen de volgende functies:
- zwemmen: minstens gedeeltelijk diep;
-
zuiveren:
-
verwijderen van zware organische elementen en resten door middel van zwaartekrachtafzetting:
- hetzij door middel van een bezink- en afvoerkolom, hetzij door middel van een bekken;
- of door de bodem van de zwembaden handmatig te reinigen;
-
verwijderen van zwevend materiaal (haren, zonne-olie, stuifmeel, enz.):
- ofwel door middel van een fysieke filter (skimmer of gelijkwaardig);
- ofwel met de hand door middel van een schepnet;
-
-
regeneratie: ziekteverwekkers kunnen worden verwijderd en het biologisch evenwicht van het zwemwater kan in stand worden gehouden door:
- waterplanten (in ondiep water) of door oeverplanten;
- biologische korrelfilters (fysische filters) bestaande uit een filtermedium waarop aerobe micro-organismen zijn vastgehecht en waar het te behandelen water doorheen wordt geleid (meestal langzame doorstroming). Filtermedia kunnen bestaan uit mineralen met een min of meer fijne korrelgrootte (zand, grind, enz.) of andere inerte materialen (meestal kunststoffen);
-
oxygenatie: noodzakelijk voor de bacteriologische activiteit (fosforopname en afbraak van organisch materiaal) maar ook voor zoöplankton (waterzuivering). Dit gebeurt door:
- onderwaterplanten;
- kunstmatige oxygenatie: een reeks watervallen of oppervlaktesproeiers die zich over het algemeen in het regeneratiebekken bevinden;
Omheind natuurzwembad in situ gefilterd door waterplanten
Natuurzwembad in Boekenbergpark
Welke afmetingen voor een natuurzwembad?
De afmetingen van een natuurzwembad zijn afhankelijk van de grootte van het zwemgedeelte en het type filtratie dat wordt gebruikt:
- in situ filtratie: Hoe groter de regeneratiezone, hoe beter. We kunnen evenwel een limiet bepalen, nl. dat het zwemgedeelte en de regeneratiezone van dezelfde grootte zijn;
- ex situ filtratie: Verhouding van 1 tot 5 tussen de regeneratiezone en het zwemgedeelte. Deze verhouding varieert afhankelijk van het type ex situ filtratie dat wordt geïnstalleerd.
Hoe onderhoud je een natuurzwembad?
Onderhoud tijdens gebruik
Regelmatig onderhoud is nodig:
- voor de mechanische filters;
- voor de waterplanten (maaien voor de herfstperiode);
- om de aanslag op de bodem van het zwembad te verwijderen (met een stofzuiger of met de hand, door licht te borstelen);
- om de waterbalans in stand te houden;
- om erop toe te zien dat eenden of andere vogels zich niet vestigen;
Er dient op te worden gewezen dat het gebruik van chemische stoffen die gewoonlijk in klassieke zwembaden worden gebruikt (chloor, anti-algen, ontsmettingsmiddelen, enz.) moet worden verboden in natuurzwembaden, omdat ze de waterplanten die verantwoordelijk zijn voor het behoud van het fysisch-chemisch evenwicht kunnen doden. Preventieve onderhoudsmaatregelen en zelfregulering van fysisch-chemische parameters hebben de voorkeur. In het geval van een algenbloei kunnen echter wel specifieke maatregelen worden genomen.
Algen
De ontwikkeling van algen wordt bevorderd door de aanwezigheid van voedingsstoffen in het water (fosfaten, enz.) en door hoge temperaturen (zomerperiode). Chemische behandelingen die waterplanten kunnen aantasten, moeten worden vermeden. We kunnen dit fenomeen echter wel bestrijden door:
- te zorgen voor voldoende waterplanten, zodat ze de voedingsstoffen goed opnemen;
-
aangepaste filters te gebruiken:
- een uv-filter;
- een fosfaatfilter: af en toe te gebruiken omdat het ook de groei van waterplanten in de regeneratiezone kan beïnvloeden.
Overwinteren
Net als bij klassieke zwembaden vindt de overwintering van een natuurzwembad plaats van half november tot half maart (aanpasbaar volgens de beoordeling van de bouwheer). In deze periode vertraagt de biologische activiteit van het bassin. Er blijft water in het zwembad staan, maar de volgende handelingen moeten vooraf worden uitgevoerd:
- leegmaken (via afvoer op laag punt) van de leidingen en uitrusting die gevoelig zijn voor vorst (ex-situ- of hybride filtratie);
- zoveel mogelijk de aanwezigheid van dode bladeren op de bodem van de tank beperken door gebruik te maken van gespannen netten of door de bodem te reinigen voordat de installatie opnieuw wordt opgestart.
Welke planten voor een natuurzwembad?
Belangrijke factoren
- diepte van de regeneratiezone aangepast aan de gekozen plantensoort;
- filtercapaciteit/plantdichtheid (die ook afhangt van de plantengroei, beperkt op het moment van de installatie tot optimaal na enkele jaren);
- aanwezigheid van restvoedingsstoffen (nitraten, fosfaten, enz.) in evenwichtige hoeveelheden (niet te veel en niet te weinig);
Keuze van de planten
Waterplanten worden gekozen op basis van fysisch-chemische criteria:
- soorten die inheems zijn in het Brussels Gewest of ten minste in België, en die in ieder geval geen deel uitmaken van de invasieve exotische soorten die toch vaak in de handel te vinden zijn;
-
kenmerken van het project:
- diepte van het regeneratiebekken;
-
filtercapaciteit van de regeneratiezone:
- zuiverende planten;
- zuurstofrijke planten;
-
doelen van het project:
- esthetisch (overplanten of drijvende planten);
- belang voor de biodiversiteit;;
- onderhoud op lange termijn;
Om de juiste waterplanten te kiezen, is overleg met een gespecialiseerde professional aan te bevelen.
Voor meer informatie:
- Pagina | Keuzeprincipes voor de vegetatie
- Infofiche Groene ruimten - Inheemse en aanbevolen plantensoorten met de door Leefmilieu Brussel aanbevolen waterplanten
- Website van Leefmilieu Brussel over invasieve exotische soorten
Voorbeelden van waterplanten
Op de oevers
moerasspirea
(Filipendula ulmaria)
dotterbloem
(Caltha palustris)
moeraszegge
(Carex acutiformis)
In het water op het niveau van het slib
gele lis
(Iris pseudacorus)
waterweegbree
watermunt
(Mentha aquatica)
Onderwaterplanten
klein sterrenkruid
(Callitriches sp.)
Aandachtspunten?
De aanleg van een natuurzwembad vraagt investeringen en grote werkzaamheden en moet weloverwogen gebeuren. Vanaf de ontwerpfase moet men aan het volgende denken:
- gewenste afmetingen, vorm en diepte;
- bestemming voor de uitgegraven grond;
-
waterdichting:
- om waterverlies te voorkomen, evenals het binnendringen van grondwater en oppervlaktewater;
- keuze van het type waterdichting: klei, beton, membraan, enz.;
- vulwater (zie overeenkomstige rubriek);
- vergunningen (zie rubriek ‘reglementering');
- veiligheid van de gebruikers, in het bijzonder met betrekking tot kinderen;
-
inrichting van de omgeving:
- rotsen, hout of bestrating, waarbij ervoor moet worden gezorgd dat er geen gladde oppervlakken ontstaan;
- beheer van afvloeiend water om de inbreng van fijne deeltjes en diverse vervuilende stoffen te vermijden;
- keuze van de planten, waarbij invasieve planten worden geweerd;
- afvoerpunt.
Bovendien moet tijdens het gebruik voor het volgende worden gezorgd:
- regelmatig preventief onderhoud;
-
follow-up van het biologisch evenwicht van het water. Dat kunnen we doen door:
- de fysisch-chemische parameters in de gaten te houden, zoals pH, fosfor- en nitraatconcentratie, temperatuur, enz.;
- zeer waakzaam te zijn wanneer de watertemperatuur hoger is dan 25°.
Welk water voor een natuurzwembad?
Om het bad een eerste keer te vullen en vervolgens om verliezen door verdamping en evapotranspiratie van de planten tegen te gaan, kan men gebruik maken van:
- leidingwater;
- regenwater, in de private omgeving en op voorwaarde dat de recuperatie, de opslag en de overdracht van dit water gebeurt in contact met inerte materialen (leien, tegels, enz.) om het water niet te bezoedelen met verontreinigende stoffen.
Het verversen van het water van natuurzwembaden voor privégebruik is niet verplicht.
Meer informatie in:
Kan een natuurzwembad worden verwarmd?
Ja, maar opletten dat de temperatuur niet te hoog wordt (niet meer dan 25°), dat ze de ontwikkeling van algen niet bevordert en een goede werking van het systeem garandeert (vooral in het voorseizoen). Idealiter worden:
- passieve middelen gebruikt, zoals donkere vijverfolie,
- hernieuwbare middelen, zoals een zonneboiler.
Hoeveel kost een natuurzwembad?
De kosten voor de aanleg van een natuurzwembad zijn min of meer gelijk aan die van een klassiek zwembad. Daarentegen wordt er bespaard op bedrijfs- en onderhoudskosten (in geval van in-situfiltratie).
Wat zijn de voordelen van een natuurzwembad?
In vergelijking met een klassiek zwembad biedt een natuurzwembad de volgende voordelen:
- verbruikt minder water;
- maakt de integratie van waterbeheer op het perceelmogelijk;
- verbruikt minder energie (afhankelijk van de gekozen pomp en filter);
- werkt zonder chemicaliën;
- zorgt voor een esthetische waarde (planten);
- vormt een nieuw ecosysteem, dat de biodiversiteit bevordert: vogels en vleermuizen kunnen hier drinken, terwijl kikkers en watersalamanders hier soms hun thuis vinden.
Met welke wetgeving rekening houden?
De installatie van een natuurzwembad vereist de naleving van bepaalde voorschriften:
-
in een privé-omgeving:
- stedenbouwkundige vergunning, informeren bij de gemeente;
-
in een openbare omgeving:
- De Brusselse regelgeving laat geen natuurlijke zwembaden toe die toegankelijk zijn voor het publiek. Deze verordening wordt niettemin herzien om hun toestemming mogelijk te maken.
Meer weten
In de Gids
Andere publicaties van Leefmilieu Brussel
- Technische aanbevelingen Gebouwen & Biodiversiteit: Een natuurlijke vijver aanleggen (2020)
- Infofiche Groene ruimten - Inheemse en aanbevolen plantensoorten (2017)
Infofiche Bouw & biodiversiteit - Vochtige zones / Waterbekkens
Websites
- ecoconso: 5 questions sur les piscines naturelles
- Piscine info service: La piscine naturelle est-elle faite pour vous? (FR)
- Groentac: Vijverfilter technieken (NL)
- Slideshare: Blog sur les bassins de baignade naturel (FR)
- Tuinadvies (NL, FR)
Bibliografie
- UNEP (2017), Règles Professionnelles - Conception et réalisation de baignades artificielles avec filtration biologique (FR)
- Stéphane Perraud (2008), autoconstruction – une piscine à petit budget? Les 4 saisons nr. 170 (FR)
- Wolfram Franke (2006), Piscines écologiques, de la conception à la réalisation, éditions Ulmer
- Léopold Franke (2006), Les baignades biologiques, éditions Jardins et décors aquatiques (FR)
- Bernard Depoorter (2007), Piscines naturelles, éditions Rustica (FR)
- Jean-Pierre Garcia (2009), construire une piscine naturelle (FR)
- Wolfram Kircher, Andreas Thon (2016), How to Build a Natural Swimming Pool, Filbert Press (EN)
