Verluchters of straalbrekers

Principe

Een verluchter (ook wel straalbreker genoemd) is een ingebouwde component in het kraanwerk of in een toebehoren. Meestal zijn verluchters die met het kraanwerk worden geleverd niet waterzuinig. Toch bestaan er straalbrekers die toelaten om het debiet te beperken, al dan niet in functie van de druk.

Zuinige verluchters (van klasse Z die voldoen aan de Franse norm FN EN 246) laten toe om water te besparen in functie van de bedrijfsdruk van het net.

Zelfregelende verluchters (Amerikaanse NSF-normen en Watersense) laten dan weer toe om het aan de kraan bezorgde debiet, onafhankelijk van de druk van het net, te beperken.

Zelfregelende verluchters zal interessant zijn om belangrijke water economie te voeren. Deze straalbrekers kunnen ook andere functies vervullen, zoals de meting van het verbruik, kinderbeveiliging enz.

Evolutie van het debiet in functie van de bedrijfsdruk voor verschillende straalbrekers

(bron : econeaume)

Werking van de zelfregelende verluchters

De straalbreker bestaat uit een geprofileerde kern, een ring van soepel elastomeer (Gekalibreerde "O"-ring) en de holte waarin hij wordt geplaatst (dop). De druk van het voedingsnet heeft als effect dat de elastomeren ring gecomprimeerd wordt, vervormt en zo de vrije doorgang voor het water vermindert. De opening past zich aan zodat  het debiet een constante waarde behoudt. Door het venturi-effect volgt hierop een luchtaanzuiging en worden lucht en water onder druk gemengd in een mengkamer. De perceptie van warmte en hoeveelheid is dezelfde als bij een traditioneel systeem. Het water dat uit een dergelijk systeem komt, lijkt bovendien dynamischer en als het ware "romeriger".

Technisch detail van een straalbreker

 

© CREAQ

 

© CREAQ

Deze verluchters kennen dus twee toestanden :

1. Statische toestand: geen debiet, geen of weinig druk. de elastomeren pakking is ontspannen.

2. Dynamische toestand: aanwezigheid van een zeker debiet. Zodra het water door het onderdeel loopt, wordt de pakking gecomprimeerd, wat de doorstromingsgaatjes verkleint. De vervorming van de pakking neemt toe met de druk van het water.

Vervorming van de ring in elastomeer in functie van de druk

(bron : Neoperl)

Soorten van verluchters

Types dynamische debietbegrenzers

Soorten	Gebruik
Zuinige straalbreker Debiet afhankelijk van de druk van het net.	Zonder beperking, minder interessant dan de andere types, die de voorkeur genieten
Zelfregelende verluchters Constant debiet, ongeacht de druk (2 tot 6 bar) en lager dan 10l/min	Zonder beperking.
Zelfreinigende straalbreker Omvat een honingraatstructuur die de kalkaanslag vertraagt	Hard/kalkafzettend water
Begrenzende straalbreker Constant debiet van 6l/min in spaarpositie en 12l/min bij maximumdebiet (druk van 3 bar) Overschakeling van de ene op de andere positie door druk op de straalbreker	Gebruik vereist, op zijn minst nu en dan, toepassing van een hoger debiet
Veiligheidsstraalbreker Het debiet vermindert van 12l/min tot 7l/min wanneer het water door de straalbreker gaat. De zichtbare schroef maakt het mogelijk om het debiet te zien (het debiet is lager dan 3l/min als de schroefbladeren zichtbaar zijn). Om veiligheidsredenen verandert de kleur van de schroef boven de 39°C.	Gebruik van sanitair warm water
Gebruik van sanitair warm water Het debiet vermindert van 15 – 20l/min tot 6 – 12l/min Positie tussen de kraan en de slang (geen versteviging nodig) NB: minder efficiënt dan een spaardouchekop.	Zonder beperking

Er bestaan ook begrenzers met 2 posities: een spaarpositie en een klassieke positie. In de gewone stand wordt een normaal debiet aangehouden (om een emmer water te vullen bijvoorbeeld).

Besparing

Algemeen kan naar verwachting tot 50% worden bespaard. In het geval van een aftappunt voor sanitair warm water kan de redenering worden doorgetrokken en valt te verwachten dat de besparing ook zal gelden voor de brandstof of de elektriciteit die nodig zou zijn geweest om het bijkomende warme water te produceren.

Voor- en nadelen

Debietbegrenzers vormen een eenvoudig middel om het waterverbruik met een heel kleine investering aanzienlijk te verminderen.

Aandachtspunten

Druk

Het is belangrijk vooraf de opwaartse druk te controleren. Als de druk van het net meer dan 4 bar bedraagt, is het nuttig om een drukbegrenzer te installeren. De kranen werken optimaal vanaf een druk van 1 bar. Alleen bepaalde aftappunten, verbonden aan technische posten, vereisen een hogere druk. Men moet dus voorkomen dat de druk op het volledige net alleen voor deze behoeften te hoog is. In bepaalde gevallen, bv. een appartementsgebouw, moet voldoende druk worden gegarandeerd om ook de verst en hoogst gelegen aftappunten te voeden.

Debiet

Het aanbevolen standaarddebiet is 6l/min.

Het onmiddellijke debiet op het aftappunt moet hoger zijn dan dat van het toestel dat sanitair warm water produceert. Dit laatste ligt tussen de minimum- en maximumwaarden, vermeld in de technische kenmerken. In sommige gevallen is een handdouche niet interessant. Het drempeldebiet van een moderne geiser bedraagt, bijvoorbeeld, 5 l/min.

Materiaal

De voorkeur gaat naar een model van polymeer, dat beter bestand is tegen corrosie en de ontwikkeling van biofilms. Gechromeerd messing en brons zijn andere mogelijkheden.

Bestek

Het door Wallonië en enkele partners opgestelde Typebestek-Gebouwen 2022 geldt als referentie voor de opstelling van kwaliteitsvolle bijzondere bestekken met dwingende bepalingen voor bouw- of renovatiewerken.

Dit Bestek bevat :

• 10 delen met technische bepalingen, genummerd van 0 tot 9, die elk met een bepaald thema overeenstemmen (Aanbesteding/Werf, Grondwerken/Funderingen, Structurele elementen, Dakwerken,...);
• Een deel met administratieve bepalingen, "Deel A";
• Bijlagen.

De voorziening heeft betrekking op de volgende artikelen 65.24.5 «Eengatskranen » tot 65.24.6 «Mengkranen/wandmengkranen» van het CCTB 2022: voorschriften voor de verschillende soorten kranen (volgens een reeks opties), met de beschrijving, de materialen en de uitvoeringsvoorschriften.

Kostprijs

De meerkosten van het kraanwerk zijn meestal verwaarloosbaar t.o.v. de waterbesparing die de investering oplevert en bedragen ongeveer 40 tot 50% van de betreffende post. De enkelvoudige terugverdientijd van de investering is minder dan 6 maanden .

Heel kleine investering: € 5 à 10

Onderhoud

Een regelmatig onderhoud met witte azijn wordt aanbevolen om de installatie te ontkalken, evenals het gebruik van een desinfecterende oplossing om de ontwikkeling van bacteriën op de roosters te beperken.

Het onderhoud is des te belangrijker wanneer het debiet laag is.