Drie grote types voorzieningen kunnen een passieve koeling leveren: free cooling, overdag en ‘s nachts, aardwarmtewisselaar (Canadese/Provençaalse put) en adiabatische koeling.
De koeltechnieken die gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen worden uiteengezet in dossier De beste productiewijzen voor hernieuwbare koeling kiezen .
- Free-cooling : Dwarsventilatie
Beschrijving
De buitenlucht wordt rechtstreeks gebruikt om het gebouw te koelen, door de koudere buitenlucht doorheen het gebouw te voeren. Deze luchtcirculatie kan zowel natuurlijk als mechanisch tot stand komen of op basis van een combinatie van beide. (In dat geval spreken we van een hybride systeem.)
Aandachtspunten
- Technisch enkel mogelijk wanneer de buitentemperatuur lager is dan de binnentemperatuur.
- De mogelijkheid om intensief te verluchten, mag niet verward worden met de hygiënische basisverluchting die permanent nodig is (vaak ongeveer één luchtverversing om het uur, zie dossier Een energie-efficiënt ventilatiesysteem ontwerpen ).
- Verversingssnelheden voor intensieve ventilatie waarover we hier spreken, zijn groter: max. 4 vol/u tijdens de bezetting.
- Blootstelling aan de wind zal de luchtdebieten versterken, maar geluid en vervuiling van buiten kunnen een rem zijn om vensters te openen.
- Bij nachtventilatie (indien met dakventilatoren) dient men de nodige aandacht te schenken aan het beperken van de hoeveelheid geluid van de ventilatoren naar de omgeving.
Zie dossier Een hoge thermische inertie verzekeren
- Free-cooling : Ventilatie via kokers
Beschrijving
De techniek van free-cooling kan zowel overdag ('free-cooling overdag') als 's nachts gebruikt worden ('nachtventilatie' of 'night-cooling'). Het principe van night-cooling is gebaseerd op het afkoelen van de constructie met behulp van haar inertie.
Aandachtspunten
- Technisch enkel mogelijk wanneer de buitentemperatuur lager is dan de binnentemperatuur.
- De mogelijkheid om intensief te verluchten, mag niet verward worden met de hygiënische basisverluchting die permanent nodig is (vaak ongeveer één luchtverversing om het uur, zie dossier Een energie-efficiënt ventilatiesysteem ontwerpen).
- Verversingssnelheden voor intensieve ventilatie waarover we hier spreken, zijn groter: max. 4 vol/u tijdens de bezetting.
- Blootstelling aan de wind zal de luchtdebieten versterken, maar geluid en vervuiling van buiten kunnen een rem zijn om vensters te openen.
- Bij nachtventilatie (indien met dakventilatoren) dient men de nodige aandacht te schenken aan het beperken van de hoeveelheid geluid van de ventilatoren naar de omgeving.
Zie dossier Een hoge thermische inertie verzekeren
- Aardwarmtewisselaar
Beschrijving
De gebruikte natuurlijke bron is de temperatuur van de grond. De lucht die het gebouw wordt binnengehaald komt niet rechtstreeks van buiten, maar komt via een buis in de ondergrond het gebouw binnen. Hierdoor wordt in de zomer de warme buitenlucht afgekoeld door de koudere grondtemperatuur. Men spreek ook van een grondbuis of een ‘puits canadien' of ‘puits provençal'.
Aandachtspunten
- De efficiëntie van een aardwarmtewisselaar, en dus het verkregen voordeel, hangt af vande grootte (lengte, diameter van de leidingen),van de diepte van de ingraving,van de samenstelling van de ondergrond,van het traject,en van het gekozen materiaal voor de leidingen.
- Een grondbuis zorgt in de winter ook voor voorverwarming van de buitenlucht.
- Adiabatische koeling
Beschrijving
Door middel van verdamping wordt een eerste luchtstroom (doorgaans de lucht die het gebouw verlaat) gekoeld. Deze verdamping gebeurd door water te vernevelen in de luchtstroom, waardoor deze in temperatuur daalt (verdampen van water kost energie, warmte).
De afgekoelde lucht wordt gebruikt om een tweede luchtstroom, de toevoerlucht te koelen. De verse lucht wordt hierbij afgekoeld zonder zelf bevochtigd te worden.
De verneveling kan voor de warmtewisselaar of in de warmtewisselaar plaatvinden.
Aandachtspunten
- In gebouwen wordt omwille van legionella gevaar doorgaans enkel indirecte adiabatische koeling toegepast, zoals hier beschreven. Directe adiabatische koeling zou de gekoelde (vochtige) lucht rechtstreeks het gebouw inblazen, wat tevens omwille van de hoge luchtvochtigheid tot een lager comfort zou leiden.
Free-chilling, een koeltechniek die soms ook onder de noemer van passieve koeling wordt geplaatst, is een koeltechniek waarbij de koelmachine gebypastwordt. Bij free-chilling wordt de buitenlucht, de temperatuur van de grond of het water rechtstreeks gebruikt om het gebouw te koelen, zonder in temperatuur verlaagd te worden door de koelmachine.
De koeltechnieken die gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen worden uiteengezet in dossier De beste productiewijzen voor hernieuwbare koeling kiezen .
