Identiteitskaart
Pineen is aanwezig in de lucht en in de atmosfeer van zodra er hout en vooral naaldbomen te bespeuren zijn. Het is een zeer vluchtige stof die in grote hoeveelheid wordt vrijgezet door dennenbossen en die in de binnenlucht van een woning gedetecteerd wordt van zodra er een of meer dennen in de buurt staan, of indien er houten meubelen in de woning aanwezig zijn.
Meer in het algemeen wordt de stof ook uitgestoten door bepaalde fruit- of plantensoorten, zodat we gerust kunnen stellen dat pineen zowat alomtegenwoordig is. Het zit van nature in tal van etherische oliën, zoals in dennenolie. Alfa-pineen is ook het belangrijkste bestanddeel van terpentijnolie. Deze wordt gewonnen uit de schors van een dennensoort (en mag niet worden verward met etherische olie van terpentijn of van den).
Gebruikt voor zijn geur
Zuivere pineen wordt zowel in voeding (kauwgom), in cosmetische producten (vooral parfums), onderhoudsproducten en doe-hetzelfmateriaal gebruikt. Het geeft een geur aan oplosmiddelen, weekmakers en oppervlaktebeschermingsmiddelen: kortom, met zijn frisse en aangename geur doet het tal van industriële producten beter ruiken.
Bronnen van blootstelling
Pineen is een vluchtige stof, men ruikt het overal waar er hout aanwezig is en dit zowel buiten als binnen in woningen. Bovenop deze natuurlijke bronnen, heeft men ook geurproductie afkomstig van het interieur van de woning en andere emissies van bouwmaterialen, meubelen en luchtverversers. Ook onderhoudsproducten kunnen alfa-pineen bevatten, dat wordt toegevoegd om ze een aangenamere geur te geven.
Overal aanwezig
Alfa-pineen is een bestanddeel van tal van andere producten: verf, ontvetters, oplosmiddelen en verdunners voor verf, vernis, olie en lak. Het is aanwezig in insecticiden, bactericiden en uiteraard parfums. De grote hoeveelheden alfa-pineen in de binnenlucht van woningen kunnen dus afkomstig zijn van verschillende bronnen: intensief gebruik van schoonmaakproducten, luchtverversers, was... Ten slotte zijn er nog de natuurlijke bronnen, zoals het hout van meubelen, of gewoon de buitenlucht indien er dennenbomen dichtbij of zelfs wat verder staan.
De gezondheidseffecten
Alfa-pineen wordt ervan verdacht gevoelig te maken, maar tot vandaag konden geen tekenen van toxiciteit worden aangetoond. Het kan reageren met ozon en andere, meer schadelijke stoffen vormen.
Echter, alfa-pineen op zich – een stof die om zijn geur wordt gebruikt in tal van verbruiksproducten, van parfums tot alle schoonmaakmiddelen – kan niet als enige met de vinger worden gewezen als oorzaak van irritaties en long- en huidaandoeningen (behalve bij overmatig gebruik van etherische dennenolie in de woning).
In dit geval is het dus zeer waarschijnlijk dat het cocktaileffect van verschillende uitgestoten stoffen de oorzaak is van slijmvliesirritatie.
Een minder schadelijk oplosmiddel
Terwijl etherische olie van terpentijn door de aanwezigheid van alfa-pineen een geneeskrachtige (parasieten bestrijdende, pijnstillende, ontsmettende) werking heeft, geldt dit niet voor terpentijnolie, die nochtans minder schadelijk is dan de meeste oplosmiddelen als ze in de juiste omstandigheden wordt gebruikt, met de voorzorgsmaatregelen die van toepassing zijn op elk oplosmiddel. Terpentijnolie blijft echter een irriterend middel bij inademing van de oliedampen en indien de ogen, de neus en de slijmvliezen niet worden beschermd.
Preventie en remediëring
Indien hoge waarden van alfa-pineen worden gemeten in de woning, kan men best even stilstaan bij de onderhoudsproducten die er worden gebruikt. Indien alfa-pineen in grote hoeveelheden in de binnenlucht zit, kan dit wijzen op intensief gebruik van een ontvlekker of schoonmaakmiddel dat ook andere stoffen bevat. Deze kunnen veel schadelijker zijn dan alfa-pineen. Sommige synthetische parfums of kleurmiddelen (roze, blauwe of groene onderhoudsproducten) die in de samenstelling zitten, kunnen ademhalingssymptomen veroorzaken (parfums) of allergieën opwekken bij aanraking (kleurmiddelen).
- De binnenlucht verversen door de ramen wijd open te zetten, is in alle gevallen dé tip voor gezonde lucht in de woning!
- Niet iedereen verdraagt etherische olie (bijvoorbeeld, maar niet alleen, van den) die wordt verstoven in de lucht. Het gebruik van om het even welke etherische olie op welke manier dan ook, vereist deskundig advies of een goede kennis van de extracten en hun potentiële effecten.
- Bij gebruik van terpentijnolie moeten de vensters wijd open worden gezet tijdens en na het gebruik, en moeten geschikte beschermingsmiddelen worden gedragen (handschoenen bij gevoelige huid) omdat het in dit geval om een solvent gaat.
