Identiteitskaart
De rat behoort tot de uitgebreide familie van de knaagdieren en heeft sinds mensenheugenis een slechte reputatie... die hij zeker heeft verdiend. De pest die hij in de middeleeuwen overbracht, komt in sommige contreien nog voor, en elk jaar worden enkele gevallen gemeld in Europa. Maar dat is niet het enige gezondheidsrisico waarvoor we de rat met de vinger mogen wijzen.
Vooral in de steden vermenigvuldigen ratten zich in de riolen waar ze in contact komen met menselijke uitwerpselen, dragers van talloze ziektekiemen. Maar ze gedijen ook in en rond woningen, en komen binnen wanneer de avond valt. Het zijn immers nachtdieren (tot een halve kilo zwaar) die 's nachts op jacht gaan en het grootste deel van de dag slapen.
De tanden van ratten blijven groeien, net als die van de meeste knaagdieren, zodat ze aan vrijwel alles kunnen knagen: hout, plastic, en zelfs elektrische kabels. Zo kunnen ze overigens brand veroorzaken. Ze bouwen hun nesten op warme plekjes, goed verborgen met materiaal dat ze kundig versnipperen, zoals papier, kranten en stoffen. In tuinen kunnen ze holen graven onder composthopen of schuurtjes. U kunt dus maar beter snel ingrijpen, voor ze in huis zitten. Het zijn vruchtbare dieren die zich razendsnel voortplanten, en hun worpen zijn groot: verdelg deze sporadisch opduikende indringers dus snel, voor de situatie uit de hand loopt.
Bronnen van blootstelling
Als er ratten in een huis zitten, is dit geen toeval. De soort is heel bedreven in het opsporen van voedsel. Als ze de kans zien om een woning binnen te dringen, zijn ze daar, vooral als ze weten dat er eten te vinden is. Ze laten zich niet tegenhouden door verpakkingen in papier, plastic of karton. Ze komen maar wat graag snuffelen onder koelkasten en fornuizen.
Buiten en binnen
Ratten moeten verdelgd worden, ook al zitten ze in de tuin of op een koertje, omdat het gevaar bestaat dat ze de woning binnendringen. Hou binnenpleintjes en de directe omgeving van de woning, kelders en garages vrij van opeengestapelde hopen afval en rommel. Gebruik afgesloten vuilnisbakken en vooral: hou geen afval bij.
Ratten opsporen
Hoort u 's nachts gekrab en getrippel in de muren of onder de vloer? Dan zijn er mogelijk ratten op pad. Kijk eens goed of er geen donkere, dunne keutels van ongeveer 1 cm lang liggen. Ratten laten ook een heel sterke, kenmerkende ammoniakgeur achter, die vooral opvalt op afgesloten plekken zoals in kasten.
Gezondheids effecten
Ratten vormen een gezondheidsrisico voor mens en dier. Ze kunnen ziekten overbrengen zoals Salmonella, Escherichia coli of tuberculose (longpest die zeldzaam is in onze contreien, maar vaker voorkomt in Azië). Ze dragen ook vlooien, mijten en teken mee, en kunnen acute allergische reacties veroorzaken.
Besmettelijke ziekten
Ratten dragen soms besmettelijke ziekten over op de mens, door ziektekiemen van het type Leptospira. Leptospirose kan worden herkend aan ziekteverschijnselen zoals een gezwollen lever en geelzucht. De besmetting kan gebeuren door direct contact met de rat (bijten), maar ook door contact met water dat vervuild is door besmette ratten. De ziektekiem dringt het menselijk organisme binnen langs huid en slijmvliezen, en vermenigvuldigt zich in het bloed (sepsis of bloedvergiftiging) voordat het de doelorganen bereikt: de lever en de nieren. Symptomen zijn pijnlijke spieren en gewrichten en hoofdpijn (symptomen van meningitis). Vaccinatie is voorzien voor risicoberoepen (rioolwerkers, brandweerlieden, slachthuis arbeiders). De beten kunnen ook, maar slechts zelden in onze streek, de pest of sodokoe veroorzaken (door bijten en krabben), ziekten die hier ook voorkomen. Endemische vlektyfus wordt overgebracht door een vlo van de rat, en de mens wordt besmet door vlooienbeten. Endemische vlektyfus wordt ook van vlo tot vlo doorgegeven. Symptomen zijn hoge koorts, hoofdpijn en misselijkheid of braken.
Preventie en remediëring
Preventie in rattenbestrijding vereist een onberispelijke hygiëne.
- Onderzoek de funderingen van het gebouw en stop eventuele scheuren dicht.
- Plaats metalen roosters op mogelijke toegangswegen (verluchtingsopeningen, leidingen...) en breng metalen tochtstrips aan onder de deuren.
- Laat geen eten uit staan (ook niet voor huisdieren) en berg alle voedingsmiddelen op in glazen of metalen potten.
- Hou de keuken schoon, vooral achter de meubelen, onder het fornuis en de koelkast, en alle plekken waar u sporen van hun aanwezigheid ziet (uitwerpselen, afgeknaagde voorwerpen). Gebruik bleekwater verdund met koud water (noodzakelijk: anders gaan de ontsmettende eigenschappen van het bleekwater teniet), zet een stofmasker op en doe handschoenen aan. Laat 15 minuten inwerken, en spoel.
- Veeg de opgedroogde uitwerpselen nooit op met een bezem, zuig ze ook niet op met een stofzuiger. Het opwaaiende stof kan ziekteverwekkende micro-organismen bevatten.
- Zet rattenvallen uit. Leg er aas in (spekvet, bijvoorbeeld), maar span ze de eerste drie dagen niet op. De ratten worden dan minder angstig, en zullen uiteindelijk toehappen.
- Indien u rattenvergif wilt gebruiken, moet u er een professionele rattenverdelger bijhalen.
- In het geval van een rattenplaag, in een heel gebouw of meerdere woningen, moet u altijd een beroep doen op een professionele verdelger of op de gezondheidsdienst van de gemeente.
