FAQ

Wie kan TOTEM gebruiken?

TOTEM werd vooral ontwikkeld voor ontwerpers van gebouwen, architecten en studiebureaus. Iedereen die dat wenst, kan echter TOTEM gebruiken.

Voor welke projecten kan ik TOTEM gebruiken?

Met TOTEM kan een project worden gemodelleerd, beoordeeld en geoptimaliseerd op het niveau van een gebouw, maar ook op dat van een element. Zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten kunnen ingegeven worden in de TOTEM-tool. Momenteel ligt de focus van TOTEM vooral op residentiële gebouwen en kantoorgebouwen; in de elementen- en componentenbibliotheek zijn dan ook voornamelijk elementen en componenten terug te vinden voor deze types van gebouwen.

In welk stadium van een project kan ik TOTEM gebruiken?

TOTEM is een hulpmiddel bij het nemen van beslissingen dat in alle fasen van een project kan worden aangewend:

• tijdens de voorstudie om bouwsystemen, scenario's voor renovatie/ wederopbouw of verschillende volumetrieën te vergelijken. In dit stadium kan de gebruiker zich baseren op voorgedefinieerde elementen die in de bibliotheek worden weergegeven;
• tijdens de fasen met betrekking tot het uitvoeringsdossier kan de analyse met TOTEM gebruikt worden om de bouwkundige keuzes te verfijnen. In dit stadium kan de gebruiker de samenstelling van de elementen aanpassen aan die van zijn project.

Kan ik in TOTEM renovatieprojecten beoordelen?

De huidige versie van TOTEM biedt een eerste eenvoudige benadering van renovatie: de gebruiker kan een materiaal modelleren dat in het project behouden blijft door gebruik te maken van de status ‘bestaand'. Hierbij wordt geen enkele interventie op het materiaal toegepast. Voor dat materiaal neemt TOTEM dan alleen de fasen in de levenscyclus in aanmerking die betrekking hebben op het gebruik (onderhoud en vervanging); productie, verwerking worden niet meegerekend. De benadering van renovatie zal nog evolueren in de toekomstige versies van TOTEM.

Wat zijn de gevolgen voor de milieu-impact van de keuze voor een 'bestaande' component in plaats van voor een nieuwe component?

Voor een materiaal met de status 'bestaand' (als dusdanig bewaard bij een renovatie) worden bij het modelleren van een element alleen de fasen in de levenscyclus die betrekking hebben op het gebruik van het gebouw in aanmerking genomen; de productie, de verwerking worden niet meegerekend. Volgens de redenering van de LCA-normen werd met de impact van deze levenscyclusfasen al rekening gehouden toen het gebouw zijn eerste levenscyclus inging, en moet deze dus niet opnieuw aan deze materialen worden toegewezen voor een nieuwe levenscyclus.

Kan ik een hergebruikte component modelleren in TOTEM?

Ja, dat kan. Een hergebruikte component (dwz een component die afkomstig is uit een hergebruikcircuit , zonder herconditionering) kan worden gemodelleerd door te kiezen voor de status ‘hergebruikt' (in situ vs ex situ).

Hoe wordt het energieverbruik verrekend in TOTEM?

TOTEM beoordeelt de milieueffecten van de bouwelementen en de gebouwen over hun volledige levenscyclus. Tijdens de gebruiksfase wordt onder meer het energieverbruik beoordeeld. In deze versie is het energieverbruik gebaseerd op:

• De transmissieverliezen van elementen die deel uitmaken van de gebouwschil (en dus onderhevig zijn aan warmteverliezen): deze worden berekend op basis van de U-waarde van de elementen uit de 'verliescategorieën'.
• De ventilatieverliezen op gebouwniveau: dit is een inschatting van de ventilatieverliezen door gecontroleerde ventilatie en ventilatieverliezen door infiltratie; deze inschattingen worden o.a. gemaakt op basis van het warmteverliesoppervlak, het verwarmde volume van het gebouw en een aantal vaste parameters zoals:
  • Waarde voor de luchtdichtheid bij 50Pa drukverschil (= 12m³/(h.m²), default waarde in de EPB-software)
  • Het ventilatievoud van het ventilatiesysteem en van de infiltratie (= 1/h) o Een factor gerelateerd aan de uitvoeringskwaliteit van het ventilatiesysteem (= 1,5)
  • Een reductiefactor voor een ventilatiesysteem zonder warmterecuperatie (= 1) In de huidige versie van TOTEM zijn deze default waarden niet aanpasbaar door de gebruiker. Hierdoor kan het zijn dat de berekening van de ventilatieverliezen resulteert in een onder- of overschatting van de werkelijke ventilatieverliezen.

Toch raden we aan om de ventilatieverliezen in rekening te brengen, omdat de berekening van de impact van het energiegebruik van het gebouw tijdens de gebruiksfase op deze manier dichter aansluit bij de resultaten van de EPB-berekening. Voor de berekening van de ventilatieverliezen kan de gebruiker kiezen uit deze 3 opties:

1. (aanbevolen): neem de ventilatieverliezen mee in de berekening van de milieukosten van het gebouw en voer handmatig het verwarmd volume van het gebouw in (zonder rekening te houden met onverwarmde ruimtes: garages, kelders, etc.).

2. Neem de ventilatieverliezen mee in de berekening van de milieukosten van het gebouw, maar laat TOTEM het verwarmde volume berekenen; in dit geval wordt een automatische berekening voorgesteld op basis van het bruto vloeroppervlak (= bruto vloeroppervlak x 3m). Dit volume komt niet altijd overeen met het 'verwarmd' volume van het gebouw, wat kan leiden tot overschatting van de ventilatieverliezen.

3. Neem de ventilatieverliezen niet mee in de berekening van de milieukosten van het gebouw en neem alleen de transmissieverliezen mee. Deze optie wordt niet aanbevolen, maar kan worden gekozen door het uitvinken van het selectievakje "ventilatieverliezen meerekenen" bij de eigenschappen van het gebouw.

Opmerking: bij een doorrekening op het niveau van een gebouwelement houdt TOTEM enkel rekening met de transmissieverliezen.

Kunnen de resultaten, verkregen met de EPB-software, gebruikt worden?

In de huidige versie van TOTEM is dit niet mogelijk. De gegevens kunnen niet uit de EPB-tools geïmporteerd worden, maar in een toekomstige versie van TOTEM zal dit wel mogelijk gemaakt worden.

Op welke gegevens is de beoordeling van de milieu-impact van materialen in de TOTEM-bibliotheek gebaseerd?

De TOTEM-bibliotheek biedt twee soorten componenten:

• de generieke componenten waarvan de gegevens gebaseerd zijn op de generieke gegevens van ecoinvent, aangepast aan de specifieke bijzonderheden van België (gegevens over onder meer de transportscenario's en de energiemix in België);

• de specifieke componenten, d.w.z. de componenten waarvoor een milieuverklaring voor producten (EPD) bestaat die werd gecontroleerd, gevalideerd en in de Belgische B-EPD-databank gepubliceerd (meer informatie: www.b-epd.be).

De generieke componenten uit de bibliotheek van TOTEM zijn gebaseerd op:

• de generieke gegevens van de databank Ecoinvent ;
• de gegevens met betrekking tot de specifieke scenario's voor België (gegevens over het transport en de energiemix in België).

De specifieke componenten uit de TOTEM-bibliotheek (EPD's) werden gecontroleerd, gevalideerd en in de Belgische B-EPD databank gepubliceerd (meer informatie: www.b-epd.be ). Deze EPD's zijn gebaseerd op:

• Generieke gegevens uit de Ecoinvent of GaBi databank (versie gedeclareerd in EPD);
• Specifieke scenario's voor het product waarvoor de EPD gedeclareerd wordt. Indien geen specifieke scenario's worden gedeclareerd worden dezelfde scenario's toegepast als voor de generieke TOTEM componenten.

Welke frequenties worden in aanmerking genomen voor het onderhoud en de vervanging van de materialen?

 De frequentie van de (grote en kleine) onderhoudsbeurten varieert naargelang het materiaal. De vervanging van materiaal houdt verband met de technische levensduur ervan. Er werden verschillende bronnen geraadpleegd om de informatie over de frequentie van onderhoud en vervanging in de scenario's van de methodologie zo juist mogelijk te implementeren. Bijgaand vindt u de link naar het document met de informatie voor alle types van materialen, met vermelding van de bronnen.

Documentatie “Maintenance scenarios TOTEM” (enkel in het EN)

Documentatie “Levensduren van componenten in TOTEM” (NL)

Met wie kan ik contact opnemen als ik een vraag heb over TOTEM?

Alle vragen over het project of de tool kunnen via het contactformulier op de website van TOTEM worden gesteld.

Op de website van TOTEM kunt u bovendien een document downloaden met alle andere FAQ.