Inhoudstafel
- Hoe werkt een VAV-regelaar?
- Voordelen en nadelen van een VAV-regelaar?
- Voor welke lokalen en bestemmingen is de VAV-regelaar aangepast?
- Waar in het ventilatiesysteem moet de VAV-regelaar worden geplaatst?
- Wat zijn de akoestische gevolgen en oplossingen voor de VAV-regelaar?
- Hoe wordt een VAV-regelaar aangestuurd?
- Wat zijn de andere eigenschappen van een VAV-regelaar?
- Waaruit bestaat het onderhoud van de VAV-regelaar?
- Kan men de temperatuur van een ruimte controleren met een VAV-regelaar?
- Kan een VAV-regelaar in de renovatiewerken worden geïntegreerd?
- Regelgevende en normatieve aspecten
- Meer weten
Hoe werkt een VAV-regelaar?
Een VAV-regelaar bestaat uit een klep die door een servomotor van stand verandert kan worden, een debietsensor en een regelmodule.
Een sensor die de bezetting meet in het te regelen lokaal geeft een signaal door bij een ingestelde waarde, waardoor de servomotor de stand van de klep aanpast. Door de stand van de klep te wijzigen, zorgt de VAV-regelaar voor een verhoogde of verlaagde druk in de kanalen. Een druksensor in het ventilatiesysteem stuurt de centrale ventilator, die zijn debiet zal aanpassen om de druk in de kanalen gelijk te houden. Op deze manier past de VAV-regelaar het debiet aan door de druk in de kanalen aan te wijzigen. Het werkingsgebied van de klep kan ingesteld worden aan de regelmodule, door een minimaal en maximaal debiet vast te leggen.
Voordelen en nadelen van een VAV-regelaar?
VAV-regelaars optimaliseren het ventilatiedebiet in ruimtes met een variabele bezetting. In sommige ruimtes, zoals magazijnen, productiehallen of trappenhallen is er weinig variatie in de bezetting. Andere ruimtes, zoals concertzalen varieren enkel tussen volledig vol en volledig leeg. In dit soort ruimtes zijn CAV- of “constant air volume” regelaars, die een constant volume geven, interessanter en goedkoper.
|
Voordelen |
Nadelen |
|---|---|
|
|
Voor welke lokalen en bestemmingen is de VAV-regelaar aangepast?
De VAV-regelaar is zeer geschikt voor zones of lokalen waar er een wisselende bezetting is. Lokalen zoals vergaderzalen of kantoorruimtes vragen vaak grote ventilatiedebieten, aangezien deze bepaald worden aan de hand van hun maximale bezetting. Maar omdat deze lokalen zelden constant bezet zijn, en soms zelf langdurig leeg zijn, zou een continu ventilatiedebiet onnodig veel energie kosten. Een VAV-klep kan aan de hand van een sensor het debiet dus regelen naar gelang de actuele bezetting.
Naast hygiënische ventilatie wordt de VAV-regelaar vaak toegepast in air conditioning systemen die van dezelfde kanalen gebruik maken. Op die manier kan de verwarming of koeling per zone gestuurd worden, wat een grote impact heeft op de verbruikskosten van het systeem.
Een VAV-regelsysteem wordt zelden toespast in zuiver residentiele toepassingen, omdat de variatie in de bezetting veel minder groot is. De besparing die de VAV-regelaar hier zou opleveren is miniem.
Lokalen waar een VAV-regelaar doorgaans wordt toegepast zijn:
- Kantoren
- Klaslokalen
- Vergaderzalen
- Polyvalente ruimtes
- Refters
- Hotel- en ziekenhuis kamers
Ventilatiekanalen met VAV-regelaars
Waar in het ventilatiesysteem moet de VAV-regelaar worden geplaatst?
De VAV-regelaar wordt meestal in een centraal kanaal geplaatst, voor de pulsie of extractie openingen in het te regelen lokaal of zone. Hierdoor worden de wijzigingen steeds gelijkmatig over alle ventilatieopeningen in het lokaal verdeeld.
Elke VAV-regelaar wijzigt het debiet in het volledige systeem, wat dus als gevolg heeft dat ruimtes waar ventielen zitten die niet door een CAV- of VAV- regelaar voorafgegaan worden ook een wijzigend debiet zullen hebben. In de praktijk worden er meestal CAV-regelaars gebruikt om de debieten hier constant te houden. Dit kan door een centraal geplaatste CAV-regelaar, die het debiet van verschillende ruimtes tegelijk constant houdt. Het debiet kan dan per ruimte aan het ventiel ingesteld worden.
De meeste VAV-regelaars mogen niet direct na bochten geplaatst worden, om turbulente stromingen te voorkomen. Sommige fabrikanten bieden modelen aan waarbij dit geen probleem vormt, maar deze modellen zijn steeds duurder in aankoop.
De regelaar wordt vaak niet in het lokaal zelf geplaatst, aangezien de regeling soms voor geluid zorgt. Hierdoor wordt er vaak voor gekozen om de regelaar zelf in een hal of berging te plaatsen, zodat het ventilatiekanaal na de regelaar het lokaal zelf kan binnengaan
De VAV-regelaar moet steeds bereikbaar zijn voor bediening van de regelmodule of voor eventueel onderhoud. In de meeste gevallen is de regelaar bereikbaar via een vals plafond, maar in andere gevallen moet er steeds een toezichtluik voorzien zijn.
De diameter van de VAV-regelaar wordt altijd kleiner genomen dan de kanaaldiameter, omdat er steeds een minimale druk nodig is voor de meting van de luchtsnelheid.
In de praktijk worden er meestal VAV-regelaars voorzien op zowel de pulsie- als extractie kanalen van de te regelen ruimte, om drukverschillen in het ventilatiesysteem te voorkomen. De VAV-regelaar in de extractie wordt dan meestal gestuurd door de regelaar in de pulsie kanalen, die op zijn beurt dan door de sensor in het lokaal gestuurd wordt.
Wat zijn de akoestische gevolgen en oplossingen voor de VAV-regelaar?
Door de luchtstromen in de ventilatiekanalen te verminderen, heeft de VAV-regelaar een positieve impact op de akoestiek verbonden aan het transport van de lucht in deze kanalen (verminderde luchtsnelheid). Het verstellen van de kleppen kan evenwel een storend geluid veroorzaken.
Omdat de kleppen de kanaalsectie verkleinen, is het mogelijk dat in bepaalde standen luchtgeluiden geproduceerd worden. Daarom is het aangewezen om de VAV-regelaar zoveel mogelijk buiten het te regelen lokaal te plaatsen. Indien dit niet mogelijk is, kan men voor een akoestisch dempende matel kiezen. Geproduceerd lawaai kan gaan van 15 tot 50 dB(a), afhankelijk van de luchtsnelheid en de diameter.
Er wordt steeds aangeraden om na de VAV-regelaar een akoestische demper te plaatsen.
Voor de dempende mantel wordt in de meeste gevallen 50mm akoestische isolatie van het type “minerale wol” gebruikt.
Hoe wordt een VAV-regelaar aangestuurd?
De bezetting in het lokaal kan op verschillende manieren gemeten worden. Naar gelang het type lokaal kan er gekozen worden voor een sensor op basis van CO2, VOC, relatieve vochtigheid of temperatuursmeting. Indien gewenst kan elke sensor die een 0-10V signaal doorgeeft de VAV-sensor sturen.
Aan de regelmodule kan ingesteld worden welk debiet overeenkomt met een 0V signaal, en welk debiet met een 10V signaal, waardoor het minimale en maximale debiet in het lokaal wordt vastgelegd. In de meeste gevallen kan er tussen 10 en 100% van het nominale debiet gevarieerd worden. De stand van de klep wordt traploos geregeld tussen deze standen.
De regelmodule kan onderdeel zijn van de VAV-regelaar, of een afzonderlijk toestel zijn. In geval van een afzonderlijke regelmodule kan het gaan om een gebouwbeheersysteem dat verschillende sensoren bundelt en koppelt aan verschillende VAV-regelaars.
Let op: het effectieve werkingsgebied van de VAV-regelaar is ook afhankelijk van de diameter.
Wat zijn de andere eigenschappen van een VAV-regelaar?
VAV-regelaars zijn beschikbaar in verschillende diameters, gaande van 100 tot 400mm of in rechthoekige vorm, van 100x100mm tot 1000x400mm en meer.
Het werkingsgebied gaat van 35 tot +6000 m³/h, maar het ideale werkingsgebied zal voor elke afmeting anders zijn en dient dus voor elke situatie specifiek gecontroleerd te worden.
Er worden types aangeboden voor specifieke situaties, zoals lage luchtsnelheden of extra stille werking.
Waaruit bestaat het onderhoud van de VAV-regelaar?
Periodiek onderhoud is niet noodzakelijk, maar zoals eerder vermeld moet de regelaar toegankelijk zijn voor eventuele herstellingen of wijzigingen aan de regelmodule. Sommige modellen hebben een luik of verschuifbare mof die het mogelijk maakt om de kleppen en debietsensor te inspecteren.
Kan men de temperatuur van een ruimte controleren met een VAV-regelaar?
In air-conditioning systemen waarbij het ventilatiesysteem tevens voor verwarming of koeling gebruikt wordt, zijn VAV-regelaars van belang om de gebruikskost van het systeem te drukken. In dit soort systemen zal de ventilatiegroep voorzien zijn van een verwarmings en/of koelgroep, die in de winter de ingeblazen lucht zal verwarmen, en deze in de zomer zal koelen. De VAV-regelaar kan met behulp van een temperatuurssensor in de ruimte de ruimtetemperatuur regelen door de ingeblazen debieten aan te passen. De temperatuur van de ingeblazen lucht wordt constant gehouden (warm in de winter, koud in de zomer).
In de meeste gevallen zullen de opgelegde debieten voor de hygiënische ventilatie niet voldoende zijn om de ruimtes met enkel warme lucht te verwarmen. Hierdoor is in de meeste gevallen een secundaire verwarmingsbron noodzakelijk. Dit kan in de vorm van bijkomende radiatoren of een verwarmingsbatterij achter de VAV-regelaar, zodat de ingeblazen lucht extra verwarmd wordt.
Indien de VAV-regelaar temperatuur gestuurd wordt, moet men er steeds op toezien dat de hygiënische ventilatie gegarandeerd blijft, ook wanneer er geen warmte- of koudevraag is.
Kan een VAV-regelaar in de renovatiewerken worden geïntegreerd?
Het is mogelijk om bij een renovatie van een ventilatiesysteem VAV-regelaars te integreren. Wel is het aangewezen om in dit geval overal VAV- en/of CAV- regelaars te voorzien. Wanneer de VAV-regelaar in een bepaald lokaal het debiet aanpast, zal het algemene debiet in alle leidingen aangepast worden. Pulsie of extractieroosters die niet aan een VAV- of CAV- regelaar gekoppeld zijn zullen dus continu van debiet wijzigen door de regeling in andere ruimten. Voor ruimtes met relatief constante bezetting kan men best een CAV-regelaar plaatsen, zodat de debieten hier constant blijven.
Regelgevende en normatieve aspecten
Regelgeving EPB-verwarming en -klimaatregeling
Normen
Zie sectie Regelgevingen en normen van het dossier
Meer weten
- Dossier | Een energie-efficiënt ventilatiesysteem ontwerpen > Meer weten
- Energieplus
- débit d’air variable (FR)
- E. Poncelet, La Boite VAV et la mesure CO2, ATIC (FR)
Dispositif | dispositifs de régulation
