Akoestiek van de technische installaties

Welke geluiden worden gegenereerd door de technische installaties van het gebouw?

Technische installaties zijn een bron van twee soorten overlast die verband houden met:

• luchtgeluiden die zich door de lucht verplaatsen;
• trillingen en contactgeluiden die op de structuur van het gebouw worden overgebracht.

Technische installaties leveren problemen op doordat ze ofwel met onderbrekingen werken, ofwel dag en nacht, of een combinatie van beide. De ongemakken komen ook vaker voor in de zomer (airconditioning, open ramen). De tonale aard van het geluid (vooral door de roterende aard van de ventilatoren) is ook een belangrijke bron van hinder.

Welke uitrustingen kunnen het luchtgeluid dempen?

Absorptiedemper

Het geluid dat door luchtverplaatsing wordt gegenereerd, kan worden gedempt met absorptiedempers. Het principe bestaat erin de lucht te laten circuleren tussen platen in absorberend materiaal, de zogenaamde "baffles". Er zijn rechthoekige of cilindrische baffles. De mate van demping van de baffles hangt af van:

• hun dikte;
• hun lengte;
• hun aantal;
• de afstand tussen de baffles.

Vergelijkende tabel van rechthoekige en cilindrische baffles

Rechthoekige baffles	Cilindrische baffles	Ronde geluiddemper met centrale bol
© Leefmilieu Brussel	© Leefmilieu Brussel	© Leefmilieu Brussel
Voordelen: Efficiëntere geluiddemping De rechthoekige vorm is gemakkelijker te integreren in het geval van dimensionale noodzaak (lage hoogte of breedte);	Voordelen: Gemakkelijkere verbinding Beperkt drukverlies
Nadelen: Grotere drukverliezen	Nadelen: Minder efficiënte geluiddemping (om hun efficiëntie te verbeteren kunnen cilindrische geluiddempers worden uitgerust met een centrale bol gevuld met absorberend materiaal)

Actieve geluiddempers

Er bestaan ook zogenaamde "actieve" geluiddempers, waarbij het principe erin bestaat om via een elektronisch circuit een golf te creëren die de voortplanting van de geluidsgolf in het ventilatienetwerk door destructieve interferentie tenietdoet.

Decompressiekamer

Geluiddempers zijn soms niet voldoende om lage frequenties te absorberen. In dat geval wordt een decompressiekamer gebruikt.

© Leefmilieu Brussel

Akoestische bekleding

Er wordt een akoestische bekleding van absorberend materiaal geplaatst rond de lawaaierige uitrusting.

Wanden van een lawaaierig lokaal

Om verspreiding van geluid in de omringende lokalen te voorkomen, is het nuttig om de volgende maatregelen te nemen voor de wanden van een lawaaierig lokaal:

• plaats absorberende materialen op de wanden;
• maak de muren dikker en zwaarder door de wanden van het lokaal te verdubbelen;
• maak de muren luchtdicht.

Merk op dat de midden- en hoge frequenties worden verzwakt door het gebruik van de gebruikelijke absorberende materialen, terwijl specifieke middelen (zoals een decompressiekamer) nodig zijn om de lage frequenties op te vangen.

Welke uitrusting kan het geluid veroorzaakt door trillingen verminderen?

De uitrustingen die het geluid veroorzaakt door trillingen kunnen verminderen zijn:

• trillingsdemper;
• compensatiemanchet;
• rubberkraag voor bevestiging van de leidingen;
• zwevende plaat.

Wat zijn de aanbevelingen om het lawaai in technische ruimten te verminderen?

De uitrustingen die in technische ruimten worden geplaatst, zijn over het algemeen luidruchtig. Het ontwerpteam moet speciale aandacht besteden aan deze ruimtes door:

• grijp stroomopwaarts in:
  • installaties uit de buurt van gevoelige lokalen plaatsen;
  • zorgen voor bufferruimtes rond de technische ruimtes;
  • het scheidingsoppervlak tussen de technische ruimtes beperken (belang van de verhouding tussen volume en scheidingsoppervlak);
  • de installaties de juiste afmetingen geven
    • Een ventilator die niet boven zijn nominale snelheid draait, maakt bijvoorbeeld minder lawaai en verbruikt minder energie;
  • de bedrijfstijden van de installaties aanpassen zodat ze niet onnodig draaien;
  • kiezen voor stillere installaties die weinig trillingen genereren;

    • Het geluidsniveau van een installatie staat vermeld op haar technische fiche.

      Het geluidsniveau van een installatie wordt vermeld in de vorm van waarden van geluidsvermogen of waarden van het gemeten geluidsdrukniveau op een welbepaalde afstand en onder welbepaalde weerkaatsingsomstandigheden (meestal in het vrije veld, wat betekent zonder weerkaatsing en bijgevolg onafhankelijk van de inplanting). Deze gegevens kunnen worden gepresenteerd volgens frequentie (onmisbaar voor de technische fiches van de ventilatoren).
    • Bepaalde uitrustingen zijn EUROVENT-gecertificeerd (kwaliteitslabel).
• maatregelen te nemen om het geluid dat door technische uitrusting wordt geproduceerd te verminderen:
  • de ruimtes akoestisch isoleren, met inbegrip van de installaties om het luchtgeluid te verminderen;
  • de installaties loskoppelen van de structuur van het gebouw om trillingen te verminderen.

Het volgende schema geeft een overzicht van de maatregelen die in een technische ruimte met een stookketel moeten worden genomen (ook geldig voor andere soorten uitrusting).

© Leefmilieu Brussel

Wat zijn de aanbevelingen om het geluid van sanitaire installaties te verminderen?

Leidingen

• bevestig de buizen alleen aan wanden met voldoende oppervlaktemassa (≥ 250 kg/m²);

• koppel de installaties en de leidingen los van de structuur van het gebouw:

  • bevestiging van de buizen door middel van een kraag met rubbercoating. Een alternatief is het gebruik van met isolerend materiaal beklede buizen;

  • coaten van de buizen met een flexibel materiaal (type steenwol of met open cellen) ter hoogte van de doorgangen door de vloeren en wanden. De verbinding aan de buisdoorvoer moet van hetzelfde materiaal zijn als de wand.

    © Leefmilieu Brussel
• beperk de waterdruk in de leidingen tot 3 bar om het stromingsgeluid te beperken;

• beperk de stromingssnelheid in de leidingen door te kiezen voor een voldoende grote diameter:

  • 2 of 3 m/s in de technische ruimten;
  • 1,5 m/s in de verticale kokers;
  • 1 m/s in de gevoelige ruimtes;

• vermijd abrupte richting- of doorsnedeveranderingen maar kies voor een geleidelijke overgang. Kies bijvoorbeeld twee bochten van 45° in plaats van één bocht van 90°;

  © Leefmilieu Brussel
• verwijder de uitrustingen (meters, ontharders, pompen, enz.) uit gevoelige ruimtes en gebruik trillingsdempers;
• kies voor leidingen in koper of versterkte kunststof, die vanwege hun massa de geluidsemissie met 3 tot 6 dB verminderen in vergelijking met conventionele pvc-buizen.

Badkuipen en douches

• kies een kraan van een goede akoestische klasse (zie de norm NBN EN 817);
• kies eerder een kunststof materiaal dan geëmailleerd staal;
• gebruik in het geval van staal geluiddempende panelen die op de buitenoppervlakken van de douche of het bad worden gelijmd;
• gebruik trillingsdempers;
• gebruik soepele afdichtingen op de contouren;

• speciale aandacht voor wellnessbaden of jacuzzi's (uitgerust met een motor).

  © Leefmilieu Brussel

• bij inbouwdouches met een vlakke bodem: plaats de buizen onder de zwevende dekvloer of in een akoestisch verlaagd plafond. *** lien futur dispo: akoestisch verlaagd plafond ***

  © Leefmilieu Brussel
  © Leefmilieu Brussel

Andere sanitaire installaties

Voor sanitaire installaties zoals toiletten, wastafels, gootstenen, enz.:

• loskoppelen van de structuur van het gebouw;
• flexibele stroken tussen de installaties en de gebouwstructuur;
• flexibele afdichtingen bij de aansluitingen;
• flexibele slang tussen de leiding en de kraan.

© Leefmilieu Brussel

Speciaal geval van waterslag

Een "waterslag" is een fenomeen dat wordt veroorzaakt door het plotseling openen of sluiten van een klep, kraan of pomp, dat een geluid veroorzaakt en in het ergste geval schade aan de apparatuur en leidingen waar de vloeistof doorheen stroomt. Om dit fenomeen te voorkomen worden de volgende maatregelen genomen:

• de lengte van de leiding tussen de kraan en de volgende aansluiting verkleinen;
• de stroomsnelheid over deze lengte verminderen;
• het gebruik van snelspanners vermijden;
• installeer een antiwaterslag van de juiste grootte in de buurt van het betreffende apparaat.

Wat zijn de aanbevelingen om het lawaai van verwarmingssystemen te verminderen?

Voor centrale verwarmingssystemen, vooral werken aan de demping van de geluiden:

• gegenereerd in het technisch lokaal;

  • akoestische omkisting van de verwarmingsketel;
  • zwevende plaat;
  • absorberende materialen op de wanden van het technisch lokaal en verdubbeling van de muren;

  • natuurlijke ventilatie van het technisch lokaal:

    • oriëntatie van de buitenroosters in een richting die de geluidsimpact op de omgeving beperkt;
    • gebruik van een geluiddemper en een decompressiekamer;

• gegenereerd op het niveau van de leidingen;

  • rubberen kraag voor de bevestiging van de buizen;
  • compensatiemanchet

© Leefmilieu Brussel

Voor verwarmingssystemen die gebruik maken van hete lucht, zie de Voorziening | Akoestiek van het ventilatiesysteem.

Wat zijn de aanbevelingen om het lawaai van ventilatiesystemen te verminderen?

Wat zijn de aanbevelingen om het geluid van elektrische apparatuur te verminderen?

Geluiden veroorzaakt door elektrische apparatuur kunnen afkomstig zijn:

• van de transformatoren in het geval van grote gebouwen;

  • vooral werken aan de demping van laagfrequent luchtgeluid (vanaf 50 Hz) en trillingen (trillingsdempende pads) die gegenereerd worden in het technisch lokaal;

• van kleine bijbehorende apparatuur zoals schakelaars, stopcontacten enz.;

  • kiezen voor geluidsarme apparatuur;

  • plaatsing die geen zwakke plekken in de akoestische isolatie van de muren veroorzaakt:

    • plaats de apparatuur niet tegenover elkaar in een akoestische wand;
    • laat een voldoende resterende wanddikte;

© Leefmilieu Brussel

Wat zijn de aanbevelingen om het lawaai van liften te verminderen?

• kiezen voor stille uitrusting en trillingsdempende bevestigingen aan de structuur van het gebouw;
• zorgvuldige positionering van de motor, schacht, enz. van de lift ten opzichte van gevoelige lokalen;
• creëren van een bufferruimte tussen de liftschacht en gevoelige ruimtes;
• speciale aandacht besteden aan de geluidsisolatie van de liftdeuren.

Welke voorschriften moeten worden nageleefd met betrekking tot de geluidsniveaus van de installaties?

Meer informatie

In de Gids

• Dossier | Het akoestisch comfort van gebouwen verzekeren > Meer weten

Websites

• Leefmilieu Brussel
• Energie+
  • Akoestische absorbers
• Buildwise
  • Lawaai van waterafvoerleidingen
  • Richtlijnen ter beperking van het lawaai in watertoevoerinstallaties

  • Welke geluidslimieten gelden er voor warmtepompen?