Inhoudstafel
Uitdagingen
De akoestiek is een vaak verwaarloosd onderdeel van zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten.
Toch heeft hij een positieve invloed op de levenskwaliteit en de verhoudingen tussen de buren. Hij draagt ook bij aan het fysieke, mentale en sociale welzijn van het individu en heeft in leer- of werkomgevingen een directe impact op de concentratie en de productie.
Omgekeerd heeft een slecht akoestisch comfort nadelige gevolgen voor de gezondheid (zenuwachtigheid, stress, slapeloosheid, vermoeidheid). Bovendien kunnen problemen op het vlak van buurtlawaai soms in conflicten ontaarden.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staat voor een grote uitdaging: naast de luchtvervuiling is de blootstelling aan lawaai een van de belangrijkste hindernissen, gezien de hoofdzakelijke stedelijke omgeving en het gemengde karakter van de functies per wijk of zelfs binnen eenzelfde gebouw. Bovendien voldoet het grootste gedeelte van het bestaande gebouwenpatrimonium niet aan de aanvaardbare gemiddelde akoestische prestaties.
Het akoestisch comfort in gebouwen is een complexe materie die van de ontwerper een goed begrip vereist van de beschikbare principes en technieken om de meest geschikte oplossing voor zijn project te kunnen ontwikkelen :
- ze zorgt voor een goed akoestisch comfort in de gebouwen;
- ze veroorzaakt geen geluidsoverlast van buitenaf.
Aanpak
Om de parameters van het akoestisch comfort in een gebouw te begrijpen, moeten we eerst een onderscheid maken tussen de geluidsbronnen, namelijk:
- luchtgeluid, dat zowel van binnen als buiten het gebouw komt (geluid dat zich door de lucht voortplant): stemmen, muziek, auto's, vliegtuigen enz.;
- contactgeluid, dat wordt opgewekt door het contact met een bestanddeel van het gebouw en dat zich door dit bestanddeel voortplant: voetstappen, vallend gereedschap enz.;
- technisch geluid, dat wordt opgewekt door de uitrustingen van het gebouw, zowel binnen als buiten de gebouwschil.
Merk op dat de voortplantingswegen via de structuur van een gebouw of via de lucht als één geheel in aanmerking moeten worden genomen. Wanneer ik bijvoorbeeld in mijn appartement op en neer spring, horen de benedenburen een contactgeluid, terwijl mijn medebewoners een luchtgeluid horen. De akoestische strategie moet vaak rekening houden met een gelijktijdige interactie tussen luchtgeluid en contactgeluid. Dat is onder meer het geval bij het voorbijrijden van een trein (geluid + de trillingen van de trein).
Om het gewenste niveau van akoestisch comfort te bereiken, maken geluidsdeskundigen meestal een onderscheid tussen:
- de akoestische correctie in een lokaal, wanneer het absorptie- en weerkaatsingsvermogen van een of meer wanden worden gecorrigeerd door een aanpassing van hun textuur, hun reliëf, hun geometrie en hun bekledingsmaterialen;
- de akoestische isolatie tussen twee of meer lokalen, wanneer men oplossingen toepast om de voortplanting van het geluid doorheen de wanden te beperken door hun structuur aan te passen.
Rekening houden met de factor geluid vereist daarom een alomvattende aanpak die begint bij de eerste schetsen van het project (en in het bijzonder de keuze van de programmering en de inplanting) en verder gaat tot en met het ontwerp en de uitvoering, waarbij zowel stedenbouw en architectuur als technische aspecten aan bod komen. Deze aanpak vermijdt dat later technische apparatuur of correctieve materialen moeten worden geïnstalleerd, die vaak duurder zijn.
Een akoestische diagnose wordt ook aanbevolen voor renovatiewerken. Ze zal helpen om de bronnen van het ongemak te begrijpen (geluidsbronnen, zwakte van de bepaalde wanden) en er oplossingen voor te vinden (verwijdering van de bronnen, akoestische verbetering van een wand). Vaak zal het wenselijk zijn om al in de conceptfase van het project een beroep te doen op een geluidsdeskundige.
Bij de uitwerking van het project wordt dan vooreerst voorrang gegeven aan passieve oplossingen, d.w.z. de juiste bouwkundige en technische keuzen maken om de bronnen en de voortplanting van geluid te beperken, zoals:
- verwijdering van het gebouw of de stille lokalen van geluidsbronnen: bijvoorbeeld geen gemeenschappelijke doorgangsruimten in de nabijheid van slaapkamers;
- oriëntatie van de geluidsbronnen naar minder gevoelige zones; omgekeerd moeten stille lokalen naar bijvoorbeeld de binnenkant van het woningblok worden georiënteerd;
- keuze van zeer efficiënte en stille uitrustingen (bijvoorbeeld een geruisloos ventilatiesysteem).
Als de verwachte prestaties niet worden bereikt, worden een of meer isolatie- of akoestische correctiemaatregelen overwogen. In dit geval hangt de keuze van de geschikte oplossing af van de aard van het geluid en het akoestisch comfort dat op een bepaalde locatie vereist is. In voorkomend geval worden gevoelige zones beschermd met akoestische schermen (muren, geluidsschermen, blinde gevels enz.) of worden geluidsbronnen ingesloten (akoestische omkastingen, toegangssluizen, geluiddichte lokalen, akoestische afzuigkanalen enz.).
Tot slot is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de voorzieningen efficiënt zijn. De toepassing van isolatie- of correctiemaatregelen is meestal delicaat. Ze moet zorgvuldig worden voorbereid en uitgevoerd, want de kleinste fout in de voorziening kan het gewenste effect ongedaan maken. Men moet altijd onthouden dat waar lucht passeert, ook geluid passeert. Plaatselijk voortgeplante trillingen kunnen zich door alle verdiepingen of door de hele structuur van een gebouw verspreiden.
Akoestische oplossingen worden over het algemeen beoordeeld op basis van 3 geprioriteerde types van acties:
- bij de bron van het lawaai: de indeling van het gebouw en zijn toegangen, de keuze van het type verharding langs verkeerswegen, de locatie van technische installaties, de keuze van stillere machines of technische installaties enz.;
- op het vlak van het 'traject' van het geluid: optimale indeling van gebouwen en installaties, installatie van technische ruimten en akoestische omkastingen, geluidsschermen enz.;
- op het vlak van de receptor: ontwerp en akoestische isolatie van de gevels, interne organisatie van het gebouw (indeling van de lokalen – slaapkamers/woonkamers, vergaderzalen/kantoren – in het gebouw volgens de oriëntatie van de gevel, de interne en externe geluidsbronnen enz.), concept van stille gevel enz.
Het doel van dit dossier is het begrijpen en beïnvloeden van de mechanismen die de productie, voortplanting en ontvangst van geluid in de gebouwde omgeving bepalen, en ook het begrijpen van de middelen en technieken die kunnen worden gebruikt om geluidshinder in een gebouw te verminderen.
