Elementen voor een duurzame keuze

Overzicht van de elementen voor een duurzame keuze

Voor sommige gebouwtypologieën is toegankelijkheid een verplichte en reglementaire vereiste (zie Doelstellingen). Voor een project dat niet onderworpen is aan zulke verplichting, kan een vlot te bezoeken en/of aan te passen gebouw al dan niet relevant zijn. De voor- en nadelen van de voorzieningen worden voorgesteld zonder enige voorkeur voor de ene of de andere oplossing. De keuze hangt grotendeels af van het project en de gebruikers.

	Milieuaspecten		Economische aspecten			Socio-cultureel aspecten
	Levensduur en beperking afval	Lokali- sering	Investerings- kostprijs	Vermindering van aanpassings- gebonden kosten	Collectieve kosten	Integratie, autonomie en levensplezier	Cultuur van respect	Rekening houden met de ethische dimensie
Beweg-wijzering	⚊	⚊	⚊	⚊	⚊	⚫⚫	⚫	⚫
Verlichting	⚫	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫⚫	⚫	⚊
Uitrustingen bij ingang	⚫	⚊	⚫	⚫⚫	⚫⚫	⚫⚫	⚫	⚫
Voor-behouden parkeer-plaatsen	⚊	⚫⚫	⚫	⚊	⚊	⚫⚫	⚫	⚫⚫
Toegangs-wegen, horizontaal verkeer	⚫	⚫⚫	⚫	⚫	⚫	⚫⚫	⚫	⚫⚫
Trap	⚫	⚫	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫
Hoogte-verschil via lichte helling	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫⚫	⚫	⚫
Lift	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫⚫	⚫	⚫⚫
Hefplatform	⚊	⚊	⚫	⚊	⚊	⚫	⚊	⚫⚫
Deur	⚫	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫
Keuken	⚫	⚊	⚊	⚫⚫	⚫⚫	⚫	⚫	⚫
Kamer	⚫	⚊	⚊	⚫⚫	⚫⚫	⚫	⚫	⚫
Badkamers	⚫	⚊	⚊	⚫⚫	⚫⚫	⚫	⚫	⚫
Toilet	⚫	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫
Pashokje	⚊	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫
Wachtruimte Rustzone	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫⚫	⚫	⚫
Loket	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫
Magnetische inductielus	⚊	⚊	⚫	⚫	⚫	⚫	⚫	⚊

Milieuaspecten

Levensduur en vermindering van met aanpassing van het gebouw verbonden afval

De handhaving van prestaties van een gebouw door de tijd geeft dit gebouw een langere levensduur en valoriseert ook zo lang mogelijk de milieu-investering vanaf de bouw: beperking van de geproduceerde hoeveelheid afval en van de geproduceerde materie bij de transformatie van het gebouw (zie Duurzaam materiaalgebruik).

Tot slot vermijdt men door aanwending van gemeenschappelijke oplossingen voor alle gebruikers, bij de bouw van toegankelijke en/of aanpasbare gebouwen, dat de specifieke uitrustingen zich opstapelen. Ook dit heeft een positieve impact op de duurzaamheid van het gebouw (veeleer installatie van passieve oplossingen dan van overbodige, gesofistikeerde technische uitrustingen).

Ligging

Het ontwerpen van gebouwen met oog voor de behoeften van mensen met beperkte mobiliteit heeft slechts zin als ook de inplanting van het project weldoordacht is. De PBM's hebben slechts toegang tot een gebouw als dat gemakkelijk te bereiken is vanaf de openbare weg, als het dicht bij diensten en voorzieningen voor dagelijks en wekelijks gebruik ligt (zoals winkels, zorg- en administratieve diensten, etc.) en goed wordt bediend door het openbaar vervoer. Dit bevordert niet alleen de goede integratie in het sociale, culturele, professionele zo hoeft men niet systematisch een beroep te doen op de wagen en beperkt men de uitstoot van broeikasgassen.

Zie dossier Actieve vervoerswijzen bevorderen.

Economische aspecten

Investeringskostprijs

Ontoegankelijkheid vanaf de weg en de omliggende bebouwde omgeving en een gebrek aan onderlinge verbanden is dan weer vrijwel zeker een tekortkoming, een echte handicap zowel wat betreft werkmogelijkheden als voor handelsrelaties. Sommige mensen zien zich verplicht, wegens slechte mobiliteit en/of toegankelijkheid, thuis te blijven of definitief te stoppen met werken.

Zie dossier Actieve vervoerswijzen bevorderen.

De investeringskosten voor goede verkeersdoorstroming zijn dus te overwegen met het oog op deze globale dynamiek op schaal van de collectiviteit.

Vermindering van aanpassingsgebonden kosten

Een aanpasbaar gebouw dat wordt getransformeerd om het aan te passen voor een PBM, vraagt geen belangrijke werken. Dit betekent een beperktere hoeveelheid afval en het kost ook veel minder (extra initiële investeringskosten geraamd op 2%). Indien het ontwerp van het gebouw vanaf de start grotere oppervlakteafmetingen integreert om bepaalde ruimtes (gezamenlijke ruimtes, sanitair, etc.) voor iedereen toegankelijk te maken, zullen achteraf de aanpassingskosten dalen.

Collectieve kosten

De ervaring van buurlanden zoals Nederland en Frankrijk leert dat de bouw van aanpasbare woningen door woningmaatschappijen grote besparingen mogelijk maakt in de sector van de sociale uitgaven. Het komt namelijk geregeld voor dat gehandicapten of bejaarden langer in ziekenhuizen, revalidatiecentra of rusthuizen moeten verblijven dan medisch noodzakelijk is. Soms is het immers extreem moeilijk, duur of onmogelijk om hun woning aan te passen aan hun handicap. Ze moeten dan een andere verblijfplaats vinden. In aanpasbare woningen kunnen aanpassingen gemakkelijker en sneller worden doorgevoerd, wat deze uitgaven beperkt.

Socio-cultureel aspecten

Integratie, autonomie en levensplezier

Mensen met een handicap mogen in geen enkel geval lijden onder afzondering of uitsluiting als gevolg van een onaangepaste ruimtelijke inrichting. Hun actieve deelname aan het sociale en culturele leven moet gewaarborgd worden.

In die zin biedt een toegankelijk, bezoekbaar, aanpasbaar of aangepast gebouw kansen:

• beperking van de graad van isolement van de mensen

  Plaatsen die voor iedereen toegankelijk zijn, zijn inderdaad geschikt voor ontmoeting: ze kunnen een grote diversiteit aan mensen onthalen die hier vrij hun gang kunnen gaan om onderlinge relaties aan te knopen en te onderhouden.

• behoud van graad van autonomie voor wie beperkt wordt in zijn mobiliteit

  In het geval van een woning kan de bejaarde of gehandicapte langer en gemakkelijker en vlotter blijven wonen in zijn woning die na aanpassing veiliger en comfortabeler is gemaakt. Hierdoor kan hij zijn leefomgeving en zijn relatienetwerk behouden.

• bevordering van welzijn en levensplezier

  Een doordacht en gevoelig ontwerp van een architectuur die aangepast is aan alle gebruikers, zodat ruimtes en doorstromingen eigenmaking en persoonlijke identificatie mogelijk maken, vormt een troef voor een aangenaam en hartelijk sociaal gevoel.

• een groter gevoel van veiligheid en comfort

  Dit gevoel wordt gewekt door de ruimte die dit soort inrichting biedt, door het gebruiksgemak en door de ergonomische dimensie van de diverse uitrustingen: circulatie verloopt vlotter en aangenamer, treden en obstakels worden vermeden, uitrustingen (deuren, vensters, etc.) zijn gemakkelijk te bedienen, specifieke veiligheidsvoorzieningen worden geïnstalleerd enz. De meeste moeilijkheden worden uitgeschakeld en het gebruiksgemak is doorslaggevend.

• een "psychische" veiligheid. Verwarring door verlies van "bakens" in ruimte of tijd, of bij gebrek aan informatie, etc.); dit is te vermijden met een weldoordachte opbouw van de omgeving.

Cultuur van respect

Toegankelijkheid brengt een proces mee dat, vanaf de conceptie tot de realisatie van het gebouw, bevorderlijk is voor overleg tussen de spelers: projectpromotor, politiek verkozene, architect, aannemer en professionals uit de sector, een vereniging of een adviesraad, en de gebruikers.

Opteren voor de conceptie van gebouwen voor álle gebruikers creëert een context die bijzondere aandacht wekt voor handicapsituaties en deze integreert. Het gaat om een respectbevorderende keuze die de strijd aangaat met een gebrek aan burgerzin dat van doorstromingstrajecten een hindernissenparcours maakt.

Ethische dimensie

Elke maatregel die de fysieke omgeving toegankelijk maakt voor iedereen, mag worden beschouwd als een maatregel van collectief belang. Uiteindelijk komen dergelijke dwingende voorzieningen ten goede aan de hele bevolking omdat ze de mobiliteit en actieve participatie van mensen met beperkte mobiliteit vergemakkelijken. Het gaat erom voorzieningen voor iedereen te bedenken, en maximaal te vermijden op één specifieke gebruikerscategorie te mikken: een inrichting die louter voor mensen met beperkte mobiliteit is bedacht, kan in hun ogen immers een stigmatiserend trekje hebben. (Bijvoorbeeld om een hoogteverschil te overwinnen, is het beter hellingen in te richten die voor iedereen bruikbaar zijn, dan specifieke PBM-liften te installeren etc.).