Elementen voor een duurzame keuze

Overzicht van de elementen voor een duurzame keuze

Onderstaande tabel biedt een overzicht van de diverse elementen voor een duurzame keuze met betrekking tot de voorzieningen. Voor elk ervan geeft een symbool aan in hoeverre de verschillende argumenten van toepassing zijn. De elementen voor een duurzame keuze beïnvloeden de reflectie over de duurzaamheid van het project. In dit verband is dit overzicht niet meer dan een indicatie, die in elke specifieke situatie anders moet worden geïnterpreteerd.

Milieuaspecten

Waterbeheer

Groendaken spelen een rol in het globale concept inzake waterbeheer. Een groendak reageert als een buffer tussen de neerslag en het afvoersysteem. Een deel van het water wordt gefilterd en geabsorbeerd door de plantaardige bedekking, het substraat en de draineerlaag. Hierdoor:

• verminderen en worden de afvoer naar de riolering, alsook de risico's van overstroming en erosie vertraagd
• komt een deel ervan terug in de atmosfeer terecht (verdamping van het substraat / evapotranspiratie van de begroeiing) en wordt op die manier het vochtigheidsgehalte van de lucht geregeld
• krijgen de flora en de fauna op het dak te drinken
• kan er bovendien ook water gedraineerd en opgeslagen worden om het in tijden van droogte te gebruiken voor het substraat.

> Zie voor meer informatie over de afvloeiingsfactor en de opslag van het water naargelang het type groendak het punt "Berekening van de hoeveelheid water die moet worden opgeslagen en afgevoerd" en dossier Hergebruik van hemelwater .

> Zie voor meer informatie over de aspecten van het regenwaterbeheer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Beheer van het regenwater op het perceel .

Toename van de biodiversiteit en de habitats voor de fauna

Groendaken dragen bij aan de aanwezigheid van dieren in het landschap. Wel spelen de omvang van het groendak, de dikte van het substraat, de hoeveelheid groen, de aanwezigheid van inheemse planten en de frequentie van groendaken in de stad een belangrijke rol in de impact van de groendaken op de biodiversiteit. Een klein dak met muurpeper in het stadscentrum heeft waarschijnlijk een eerder beperkte impact op de biodiversiteit.

En als alle platte daken nu eens groen werden?

Luchtfoto van Brussel

 

© Google Maps

Dichtbebouwde wijk in Vorst

 

© CERAA vzw

• Uitgebreide intensieve groendaken hebben een bijzonder interessante impact op de biodiversiteit.
• Extensieve groendaken zijn niet erg vruchtbaar, maar bepaalde plantensoorten kunnen zich hier thuis voelen. De bloemen van de vetplanten die hier groeien, trekken vlinders en andere bestuivende insecten aan.

Een + voor de biodiversiteit:

• Variatie wat de vorm, de strata, de soorten planten en de hoogte van het substraat betreft is bevorderlijk voor de biodiversiteit. Kies voor gevarieerde vegetatie die is aangepast aan de lokale omstandigheden en plant bij voorkeur inheemse soorten.
• De aanleg van een groendak is een goede gelegenheid om voor schuilplaatsen voor fauna te zorgen, zoals nestkasten voor vogels en vleermuizen, schuilplaatsen voor insecten, bijenkasten …

Source : Observatoire Départemental de la Biodiversité Urbaine de la Seine-Saint-Denis, Natureparif, Plante&Cité, Muséum national d'Histoire naturelle (octobre 2011), Réaliser des toitures végétalisées favorables à la biodiversité, Paris.

Thermische regulatie

De bijdrage die een groendak kan leveren voor de vermindering van het energetisch verbruik is redelijk beperkt bij een reeds geïsoleerd dak.

Desalniettemin, dragen groendaken roendaken 's zomers en 's winters bij aan de warmteregeling van het dak. Ze maken een verlaging van de energiebehoefte van het gebouw mogelijk en/of kunnen het thermisch comfort verhogen door de ruimten die rechtstreeks door het groendak worden bedekt koel te houden.

In TV 229, gewijd aan groendaken (Brussel, 2006) laat het WTCB zien dat de thermische inertie van een dik groendak (intensief groendak, substraat van 20 cm en draineerlaag van 10 cm) in de winter een gunstige uitwerking heeft. De temperatuur van het membraan blijft vrijwel constant. Dit leidt tot een vermindering van het energieverbruik van het gebouw.

De meting van de precieze thermische weerstand van groendaken is evenwel een complexe zaak . De moeilijkheid bij het meten van de reële thermische winst berust in het feit dat de thermische geleidingswaarden van de verschillende lagen meestal niet precies bekend zijn en sterk variëren naargelang de vochtigheidsgraad van de verschillende lagen.

Er zijn veiligheidswaarden vastgelegd om de thermische weerstand van het substraat van een groendak te berekenen

> zieOntwerpen – Thermische weerstand van groendaken

Lokaal microklimaat

Dankzij het absorptievermogen van het substraat en de plantenbedekking weerkaatsen groendaken slechts heel weinig zonnestralen (in tegenstelling tot conventionele dakbedekkingen) en regelen ze de temperatuur van de omgevingslucht. Op die manier dragen ze bij tot een vermindering van het warmte-eiland-effect (dat met name te wijten is aan de uitstraling van de door constructies opgeslagen warmte) dat leidt tot hogere temperaturen 's nachts en een lagere luchtvochtigheid.

Verbetering van de luchtkwaliteit

De begroeiing filtert een deel van de zwevende deeltjes die afgezet worden door de luchtstromen. De regen voert deze deeltjes vervolgens naar het substraat. De bladeren absorberen de zware metalen, tot 95% voor cadmium, koper en lood, 16% voor zink.

Dankzij de fotosynthese dragen alle vormen van begroeiing op groendaken bij tot een vermindering van de hoeveelheid CO2 en een toename van de zuurstof in de atmosfee.

Economische aspecten

Investeringskosten

Het budget van een groendak is afhankelijk van heel wat factoren (toegankelijkheid, oppervlakte, specifieke aanpassingsvereisten, gebruikte systemen en materialen, plantensoorten, dikte van het substraat ...). Globaal kan worden gesteld dat de kosten toenemen naarmate de dikte van het substraat en dus de intensiviteit van het groendaktype toenemen.

De realisatie van een groendak is duurder dan die van een klassiek dak, maar ze maakt besparingen mogelijk op andere vlakken:

• Minder kosten voor de koeling van het gebouw
• Minder onderhouds- en reparatiekosten voor de traditionele dakdichting
• Besparing van ballastgrind voor traditionele platte daken

Onderhoudskosten

De realisatiekosten van een groendak nemen toe naarmate de dikte van het substraat toeneemt en een intensief groendak is dus duurder dan een extensieve variant. Voor de onderhoudskosten geldt hetzelfde. Zie Technische aspecten – Beheer.

Primes

Voor de primes, ga naar:

• Renolution

• Uw gemeent

Alle premies hierboven zijn cumuleerbaar.

Economische voordelen

In bepaalde gevallen kunnen platte daken dienstdoen als groentetuin. Dit brengt economische voordelen met zich mee voor de bewoners of voor de onderneming die het gebouw uitbaat.

Socio-cultureel aspecten

Gezondheid en psychosensoriële aspecten

Groendaken maken contact met de natuur mogelijk in wijken waar weinig groen te vinden is. Dit draagt bij aan het welzijn en verbetert de levenskwaliteit van de gebruikers van het gebouw.

Visuele en esthetische voordelen

Groendaken verhogen het esthetische karakter van zowel gebouwen als wijken. Ze halen de natuur binnen in de stad. Ze verbeteren ook het visuele comfort van de bewoners van hoger gelegen woningen en verminderen de negatieve impact van afdaken, technische lokalen, parkeerterreinen, supermarkten enz.

Plasky (Batex 73) - MDW Architecture

Locaties voor divers gebruik: recreatie, educatie…

Een groendak kan diverse functies vervullen. Intensieve groendaken kunnen dienstdoen als locaties voor recreatie en vullen hiermee de bestaande groene ruimten aan. Bij kantoren bijvoorbeeld vormen ze een gezellige ontmoetingsplek tijdens de pauzes.

De oppervlaktes van platte daken bieden ook de mogelijkheid om in dichtbevolkte stedelijke zones groenten en kruiden te telen (stadslandbouw). Op grote schaal biedt het gebruik van een groendak voor de teelt van gewassen meerdere sociaal-culturele voordelen: productie van voedingsmiddelen, toegang tot gezonde, lokale producten, contact met het plattelandsleven.

Collectief beheer

Het beheer van groendaken kan gelegenheden voor ontmoeting en uitwisseling bieden. Het is interessant om ‘natuurbeheer' en ‘natuurbeleving ' samen te brengen . Bij een collectief wooncomplex of een school bijvoorbeeld kan het beheer van het groendak een gemeenschappelijk project vormen voor alle bewoners of gebruikers van het pand. Dit project vormt een gelegenheid om elkaar te ontmoeten en om meer over de natuur te leren. Het zou in dit verband interessant zijn om voor een intensief groendak te kiezen in plaats van een extensieve variant.

Arbitrage

Kosten voor de maatschappij >< duurzame aspecten

Ook al veroorzaken groendaken in het begin bijkomende kosten, toch zullen het dak en het gebouw op lange termijn veel langer meegaan dankzij de bescherming die het groendak hen biedt. Een groendak kan bijvoorbeeld de levensduur van de ondoordringbare bedekking minstens verdubbelen.

Het extra gewicht van een groendak betekent dat een grotere hoeveelheid materiaal moet worden gebruikt. Met het oog op het belang van groendaken voor de levenskwaliteit, de kwaliteit van het stadslandschap, de biodiversiteit, de impact op de watercyclus, het thermisch en akoestisch comfort, de verlaging van het energieverbruik enzovoort zijn groendaken interessant vanuit het perspectief van duurzaamheid.

Compatibiliteit van groendaken met zonnepanelen

Het is mogelijk om zonnepanelen op een groendak te plaatsen. Deze combinatie biedt zelfs bepaalde voordelen:

• Integratie van de ballast van het zonnepaneel in het groendak.
• Groendaken, planten en de evapotranspiratie van die planten hebben een koelend effect op de zonnepanelen en maken zo een beter rendement mogelijk.
• Bescherming van de circuits.
• De schaduwzones die door de zonnepanelen ontstaan, beschermen de planten tegen uitdroging.
• Bovendien verbetert de vegetatie de levensduur van de zonnepanelen doordat de zonweerkaatsing en de temperatuur op het dak worden verminderd.

Er moet rekening worden gehouden met het volgende:

• De door de panelen veroorzaakte schaduw op de vegetatie. De beplanting moet dus worden aangepast aan de hoeveelheid zon.
• Gewicht. Als het dak een beperkt extra gewicht aankan, moeten de zonnepanelen rechtstreeks boven de draagstructuur worden aangebracht. Vraag een onderzoeksbureau om advies. Dat zal rekening houden met het gewicht van het paneel zelf, dat van het bevestigingsframe en de windbelasting.
• Zorg voor een goede afvoer van regenwater in de buurt van de zonnepanelen, want aan de voet ervan zal meer watertoevoer ontstaan. Het effect van het groendak op de aftopping van de piekdebieten zal hierdoor enigszins worden verminderd.
• De zonnepanelen moeten bereikbaar zijn voor onderhoud.
• Zorg er met het oog op het vochtige karakter van een groendak voor dat de leidingen waterdicht en goed beschermd zijn.

Bron: Leefmilieu Brussel (2010), Technisch verslag ­ Voorbeeldgebouwen, Fiche 4.2: Verenigbaarheid tussen zonnepanelen en het ontwerpen van groendaken, Brussel.)

Compatibiliteit van groendaken met de opvang van regenwater

De compatibiliteit van groendaken met de opvang van regenwater moet per geval worden geanalyseerd, afhankelijk van de oppervlakte van het groendak, de behoefte van de planten aan regenwater, de bezettingsdichtheid van het gebouw enz. De opname van water door de verschillende lagen en de verdamping van water zal een beperking van de hoeveelheid opgevangen regenwater met zich meebrengen. Deze vermindering varieert naargelang het type groendak en de dikte van de lagen. Het water zal ook organische stoffen bevatten en een bruingele kleur krijgen. Het water moet daarom een gepaste behandeling ondergaan voordat het wordt gebruikt, afhankelijk van het type gebruik. Een filter met actieve kool kan dit probleem verhelpen.

Om meer te weten, zie WTBC: "Regenwaterafvoer op groendaken 2006/03.02".

Zie voor meer informatie over de opvang van regenwater voor de verschillende soorten daken de tabel Ontwerp – Waterbeheer.

Zie ook dossier Hergebruik van hemelwater , inzake de kwaliteit en de hoeveelheid opgevangen water en de benodigde behandeling.