Uitdagingen en aanpak

Uitdagingen

De milieuaspecten die specifiek met de exploitatiefase van de projecten zijn verbonden, worden weliswaar steeds beter beheerst, maar dat geldt niet voor de bouw-werffase .

Het streven naar optimalisatie van en het zoeken naar alternatieven rond duurzaam werfbeheer vormt een belangrijke uitdaging, zeker in een stedelijke context waar de functies sterk zijn gemengd. Moeilijkheden moeten worden behandeld als kansen die het mogelijk maken om een verbeteringsproces in te voeren.

Een van de belangrijkste voordelen van een verzorgde werf is dat de nadruk wordt gelegd op de noodzakelijke evolutie van de vaardigheden op het gebied van logistiek, organisatie van de werken en communicatie tussen de verschillende betrokkenen. Wat de eisen op het gebied van milieu en gezondheid betreft, zijn deze nieuwe vaardigheden een echte meerwaarde voor het project in zijn geheel.

Alle werken, ongeacht de omvang, de locatie of de duur ervan, hebben rechtstreekse of onrechtstreekse gevolgen voor het milieu en de mensen . Sommige maatregelen in het kader van duurzame werken kunnen dientengevolge extra moeilijkheden op de werf teweegbrengen, die vooraf moeten worden gepland om geen probleem te worden: geschikte opslagzones voor materialen voorzien, ondoorlatende zones voorzien, werken in tijdsblokken die het minst hinderlijk zijn voor de buren, het verbruik tijdens de werken aankondigen ...

In het kader van een benadering rond duurzaam bouwen moet deze impact worden geïntegreerd in een ruimere reflectie . Er moet immers op worden geanticipeerd en rekening mee gehouden in de verschillende componenten ervan van bij het ontwerp van het project, tijdens de voorbereiding van de werken, tijdens de uitvoering ervan en bij de oplevering van de werken. Wat de keuze van de materialen betreft, kan prefabricatie overwegen het bijvoorbeeld mogelijk maken om de interactie van de gebruikte producten en het werfafval te verminderen.

Benadering

In het verlengde van de inspanningen die werden geleverd tijdens het ontwerp van het gebouw, zal het projectteam zich organiseren om ervoor te zorgen dat de werken een beperkte impact hebben op het milieu en op de gezondheid en het welzijn van de mensen die er in aanraking mee komen. Met het oog daarop zal het waakzaam zijn voor de inkomende stromen (machines, materialen, enz.), de uitgaande stromen (afval, lawaai, verontreiniging, enz.) en de werken zelf (gebruikte technieken, afvalbeheer, enz.).

Elke bouwwerf veroorzaakt hinder voor de nabije omgeving; de benadering rond milieuvriendelijke werken bestaat erin deze hinder te beperken, ten bate van de buurtbewoners, de arbeiders en het milieu.

De benadering zal dus de volgende doelen hebben:

• besparen op hulpbronnen ;
• de hinder beperken ;
• de werken goed organiseren ;
• de veiligheid en de gezondheid van de betrokkenen garanderen .

Werfbeheer maakt integraal deel uit van het beheer van het project, dat hier in 5 fasen wordt gestructureerd die zijn gekoppeld aan de klassieke fasen van het project, en die zijn opgenomen in de onderstaande tabel. Het einde van de levensduur sluit het volledige proces vervolgens af.

Met elk van deze fasen stemmen doelstellingen, de betrokkenheid van bepaalde spelers en op te stellen documenten overeen.

Inaanmerkingneming van de context en bepaling van de duurzame strategie van de werken

Deze fase is erop gericht om het kader van de duurzame werken te bepalen door de milieubekommernissen vast te stellen op basis van de speelruimte waarover het project beschikt (budget, planning, site, milieugegevens, enz.).

Het gaat er meer bepaald om in het eisenprogramma te bepalen welke prestatiedoelstellingen er moeten worden bereikt, en welke middelen er moeten worden voorzien. Dit programma is gebaseerd op:

• de analyse van de bijzonderheden en de moeilijkheden van de werken ;
• de milieueffectbeoordeling , waarbij alle gevolgen van de werken voor de buren en het milieu worden gedetailleerd, om te anticiperen op de potentiële problemen door het project indien nodig aan te passen;
• de economische analyse waarbij de kosten van de benadering rond “duurzame werken” worden geïntegreerd in de globale financiële middelen;

• de toepasselijke wetgevende en regelgevende context :

  • milieuvergunning  ;
  • coördinatie op het gebied van veiligheid-gezondheid van de werknemers, geregeld door het koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen ;
  • Besluit van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 11 juli 2013 betreffende de uitvoering van bouwplaatsen op de openbare weg ;
  • ...

Het is tijdens deze fase van het project dat ervoor wordt gekozen om doelstellingen te bepalen , waardoor het mogelijk wordt om in de buurt te komen van milieuvriendelijke werken:

• Inschakeling van ondernemers die een milieucertificering hebben;
• Invoering van een milieuhandvest ;
• Inschakeling van een milieucoördinator ;
• Beperking van de hinder door de werken (met betrekking tot de biodiversiteit, met betrekking tot de bodemverontreiniging, luchtverontreiniging, lawaaioverlast, overlast voor het omgevingsverkeer ...).

Welke betrokkenen?

Voor de bepaling van de context en de doelstellingen die tijdens de werken moeten worden gerealiseerd, kan de opdrachtgever zich laten bijstaan door:

• het ontwerpteam;
• externe experts en gespecialiseerde studiebureaus;
• een milieucoördinator ;

De effectbeoordeling en de auteurs van deze beoordeling verschillen naargelang van of deze verplicht is in het kader van een milieuvergunning ( effectenrapport of -studie ) dan wel vrijwillig wordt gerealiseerd, door middel van een explorerende analyse .

Planning en start van de duurzame werken

De globale planning van de werken, voordat deze van start gaan, is een essentiële fase die het mogelijk maakt om de werken duurzaam te organiseren. Het gaat om de concrete omzetting van de doelstellingen van het eisenprogramma dat tijdens de vorige fase werd vastgesteld:

• De planning en de fasering van de werken vaststellen , evenals de activiteiten en acties met betrekking tot de verschillende fasen;
• De rol en de verantwoordelijkheden van elke betrokkene bepalen voor elke fase van de werken (aannemers, externe ondernemingen, opdrachtgever, architect, milieucoördinator ...);
• Manieren om de buurtbewoners en betrokkenen bij de werken op de hoogte te houden ;

• Vaststelling van de manieren, de methodes (vb.: afvallogistiek) en de documenten (vb.: opvolging en registratie van de afvalstromen) die erop zijn gericht om:

  • te besparen op de energie- en waterhulpbronnen ;

  • de hinder te beperken:

    • Maatregelen die de geluidshinder (en trillingshinder) beperken;
    • Maatregelen die de verontreiniging van de bodem, de ondergrond en het water beperken;
    • Maatregelen die de impact van de werken op de biodiversiteit beperken;
    • Maatregelen die de luchtverontreiniging beperken;
    • Maatregelen die de visuele hinder beperken;
    • Maatregelen die de verkeershinder beperken;
    • De netheid van de werf garanderen;
  • de gezondheid en de veiligheid van de werknemers te garanderen
• Beginnen met de opstelling van het Postinterventiedossier, dat verplicht is op de werf.

Deze eisen worden vervolgens overgebracht in de specifieke bestekken .

Een milieuhandvest “duurzame werken” , dat wordt ondertekend door alle betrokkenen bij het project, zal ook vóór het begin van de werken kunnen worden voorgelegd.

Welke betrokkenen?

De planning en de start van milieuvriendelijke werken is een teamwerk dat betrekking heeft op alle spelers van het project (opdrachtgever, architect, ondernemingen, studiebureaus ...). De vaardigheden van alle spelers worden gebundeld en gevolgd door een perfecte coördinatie. Als de milieucoördinator (of de architect of elke andere betrokkene die daarvoor bevoegd is) niet werd gekozen tijdens de vorige fase, zal hij in dit stadium kunnen worden aangewezen.

Opvolging van de duurzame werken

De milieukwaliteit van de werken zal indien nodig worden geëvalueerd en gecorrigeerd , om ervoor te zorgen dat deze overeenstemt met de duurzame strategie die tijdens de eerste fase werd bepaald.

De maatregelen die eerder werden vastgesteld, zullen op de werf worden uitgevoerd. Dat houdt een controle van de goede uitvoering in door middel van werfbezoeken, evenals de verzameling van documenten en bewijsstukken om de verwachte prestatieniveaus te valideren:

• werfverslagen waarin het duurzame aspect van de werken wordt geïntegreerd;

• documenten waarin de bereikte milieuprestaties worden verzameld op het gebied van:

  • afvalbeheer (bijhouden van een register / inventaris);
  • monitoring van het verbruik (water, energie, CO2-equivalent verbruikt en geproduceerd op de site).
  • ...

Welke betrokkenen?

De milieucoördinator en het projectteam (architect, studiebureaus ...) vergewissen zich ervan dat de milieumaatregelen van het eisenprogramma wel zijn uitgevoerd.

De opvolging van de werken is een gelegenheid om de spelers op het terrein te sensibiliseren en op te leiden. Daarnaast zullen de buurtbewoners voortdurend op de hoogte worden gehouden en zal er voortdurend met hen worden gecommuniceerd.

Opmaak van de balans van de werken

Om de benadering rond het beheer van werken met een geringe impact op het milieu te voltooien, is het de bedoeling de balans op te maken door de elementen die hebben gewerkt en de elementen die voor problemen hebben gezorgd, onder de aandacht te brengen.

Deze balans kan de volgende elementen tevoorschijn brengen:

• eventuele afwijkingen ten aanzien van de doelstellingen die werden bepaald ;
• eventuele storingen die werden vastgesteld tijdens de werken met betrekking tot de duurzaamheid ervan;
• positieve (of negatieve) feedback van elke betrokkene, met name van de buurtbewoners in de omgeving van de werken;
• voorlichtings- en communicatiemiddelen waardoor het project als model kan dienen voor andere duurzame werken.

Een eindverslag waarin deze elementen worden samengevat, wordt dientengevolge opgesteld door de milieucoördinator.

Welke betrokkenen?

De milieucoördinator neemt de opmaak van de balans voor zijn rekening en betrekt er alle spelers van het project bij.

Sensibilisering en feedback

Deze fase zal een gelegenheid zijn om de ervaring met betrekking tot de werken te delen met de buurtbewoners en de verschillende spelers van de werken. De milieubalans van de werken die eerder werd opgemaakt, zal daarvoor als basis kunnen dienen.

Raadpleeg voor meer informatie hierover de voorzieningen Communicatie over de werken en Feedback en sensibilisering.