Keuze van een koelmethode indien nodig

Integreer specifieke behoeften

Binnen individuele of collectieve woningen is passieve koeling door handmatige opening van de vensters (zoals we dat 's zomers doen) meestal voldoende om het comfort tijdens de zomer te verzekeren. Waar nodig moet voor adequate zonwering worden gezorgd om dit mogelijk te maken.

In de volgende gevallen daarentegen zijn meestal specifieke oplossingen nodig om het comfort in de zomer te verzekeren:

- in de tertiaire sector, waar de interne warmteproductie hoger is,

- in collectieve woningen met kwetsbaardere personen (ziekenhuizen, rusthuizen…)

- dit geldt in het bijzonder voor performante gebouwen met een goede thermische isolatie en een goede luchtdichtheid.

Om het energieverbruik van actieve koeling te vermijden moet steeds worden getracht om actieve airconditioning waar mogelijk achterwege te laten, rekening houdend met de vastgelegde comfortdoelstellingen (zie punt 2 hierboven).

Prioritair free cooling overwegen

Goed vormgegeven en goed geplaatste openingen (vensters of roosters), eventueel aangevuld met schoorstenen voor natuurlijke ventilatie overdag en/of 's nachts om het gebouw op passieve wijze te koelen en zo energieverbruik door koeling te vermijden.

Meer info op de Voorziening | Free-cooling.

Verschillende oplossingen om free cooling te realiseren

Het systeem kent echter ook meerdere beperkingendie goed met de bouwheer moeten worden geëvalueerd:

• Het geleverde koelvermogen is variabel. Het is afhankelijk van de weersomstandigheden. De omgevingstemperatuur zal daardoor in de loop van de dag fluctueren. Het is niet mogelijk om onafhankelijk van de buitenomstandigheden een absolute maximumtemperatuur te garanderen.
• Voor een efficiënte free cooling moet een deel van de thermische massa van het gebouw toegankelijk blijven: geen verhoogde vloeren of verlaagde plafonds of slechts een van beide, eventueel gedeeltelijk verlaagd plafond.
• Er moeten oplossingen worden gevonden om het risico op indringing tegen te gaan: roosters, tralies.
• De openingen in de gevel kunnen gevolgen hebben voor de akoestische prestaties van het gebouw.
• Het verluchten van het gebouw met niet vooraf gefilterde lucht kan een negatieve impact hebben op de luchtkwaliteit binnen het gebouw, afhankelijk van de omgeving van het gebouw (inbreng van stof in het gebouw).Als de lucht gefilterd wordt voordat ze voor de ventilatie wordt gebruikt, wordt ze meestal mechanisch aangeblazen of afgezogen om het drukverlies te compenseren. In dat geval wordt gesproken van hybride ventilatie of mechanische free cooling.
• De organisatie van de ventilatie heeft een aanzienlijke impact op de binnen- en buitenarchitectuur van het pand: luchttoevoeropeningen in de gevel, afvoeropeningen in de gevel of afvoer via schoorstenen, doorvoeropeningen tussen vertrekken en gangen.

• Het beheer van de openingen brengt beperkingen met zich mee. De technisch-economische beperkingen indien de openingen gemotoriseerd en geautomatiseerd zijn en de sociale beperkingen indien de openingen handmatig bediend moeten worden en de ventilatie dus afhankelijk is van de bereidheid van de gebruikers. In dat geval moeten de gebruikers goed worden voorgelicht.

Indien de bouwheer deze beperkingen aanvaardt en hij er technische oplossingen voor heeft, moet er worden:

• gezorgd dat de thermische belastingen van het gebouw beperkt blijven: free cooling heeft een beperkt vermogen en kan niet in alle omstandigheden het zomercomfort garanderen.
• nagegaan of het comfort verzekerd is en moeten indien nodig de genomen maatregelen om de thermische belastingen van het gebouw te beperken worden geoptimaliseerd.

Aanvullen met andere passiefalternatieven

Geothermie

Geothermie die erin bestaat koelte te halen uit de bodem, waar de temperatuur relatief constant is, door de circulatie van :

• Lucht: een aardwarmtewisselaar;
• Water dat horizontaal of via verticale thermische sondes door het gebouw circuleert

© Leefmilieu Brussel

Geothermie kan in de stad moeilijk realiseerbaar zijn. Voor de installatie van horizontale watersystemen is meestal niet genoeg ruimte beschikbaar. Bij nieuwbouw kan de aanleg van verticale putten worden overwogen, maar in de praktijk is dit niet altijd mogelijk doordat er niet altijd ruimte is voor de graafmachines. Bij renovatie is de toegang tot de bodem vaak beperkt doordat een groot deel van het perceel bebouwd is.

Adiabatische luchtkoeling

Het principe: droge warme lucht gaat door een vochtige warmtewisselaar en koelt daardoor af. De energie die nodig is voor de verdamping van de lucht, wordt aan de lucht onttrokken. Daardoor koelt de lucht af. Adiabatisch (constante entropie) betekent zonder toevoer of onttrekking van warmte.

© Leefmilieu Brussel

Meer info op de Voorziening | Adiabatische koeling